Content area
Full Text
Juz w sierpniu 1914 roku, krótko po wybuchu Wielkiej Wojny, tematyka polska okazala siç szczegôlnie mtcrcsujacym polem eksploatacji zarówno dla rosyjskiego przemyslu filmowego, jak i aparatu propagandowego pañstwa Romanowów. Jedynie w pierwszych micsiacach (do grudnia) na ekranach kin Moskwy, Jaroslawia, stolic obwodôw srodkowoazjatyckich, ale takze w iluzjonach gubemi warszawskiej, piotrkowskiej, lubelskiej zaprezentowano kilkadziesiat filmów wpisujacych siç zarazem w panslawistyczny, jak i - cynicznie wykorzystywany - propolski i antygermañski dyskurs agitacyjny. Byly wsród nich dziela z wytwómi Grigorija Libkena: Borcy wielikoj Polszi, nakrçcony prawdopodobnie w Warszawie (premiera 16 grudnia 1914), W borbie narodow, nosz^cy altematywny tytul Boj pod Mtawoj (premiera 23 sierpnia 1914) wytwómi AleksiejaTaldykina, Wkrowowom zalewie wojny w rez. Borysa Czajkowskiego prezentowany z olbrzymim sukcesem takze jako Zwierstwa niemieckich warwarow w Czienstochowie, b^dz tez Uzasy Czienstochowy1, W ognie slowianskoj buri, wyrezyserowany przez Wladimira Gardina w wytwómi Aleksandra Drankowa Za caria i otieczestwo Hi na pomoszcz bratiam Slowianom czy tez obraz powstaly w wytwómi najwazniejszego producenta filmowego Rosji, Aleksandra Chanzonkowa, Pochoronnyj marsz Szopiena / Slozy ozoriennoj Polszi. Sporo wiemy takze o innym filmie Wladimira Gardina Uzasy Kalisza - bynajmniej nie z powodu wzmiankowania go w memuarach przez rezysera 2, ale dlatego, ze szczególowa relacjç z projekcji w jednym ze smoleñskich kin przedstawil Gustaw Baumfeld, intemowany na terenie Rosji obywatel austro-wçgierski3.
Wiçkszosc tych filmów zaginçla, choc w zasobach Gosfilmofondu w Bielych Stolbach zachowalo siç kilka niezwykle waznych tytulów z polskim kontekstem realizacyjnym, a wsród nich trzy filmy Zygmunta Wesolowskiego: Synowie Piotra Smirnowa (1915), Maruderzy (1916), Gospodarz i pcirobek (1917) - wszystkie z wytwómi Libkena, w której Wesolowski wspólpracowal m.in. z Johnem Doredem i Aleksandrem Bek-Nazarowem, a takze Zmierzch (1917) w rez. Andrzeja Gramowa na podstawie dramatu Stanislawa Przybyszewskiego, W kraju milosci w rez. Aleksandra Uralskiego z Wojciechem Brydziñskim w jednej z ról, jeden z wazniejszych filmów Towarzystwa Chanzonkowa Mazepa wedlug Juliusza Slowackiego z Edwardem Puchalskim jako odtwórca roli tytulowej i konsultantem rezysera, którym byl Piotr Czardynin 4 oraz melodramat O, nocz wolszebnaja, polnaja niegi w rez. Aleksandra Czargonina z drugoplanowa rola Juliusza Osterwy. Przekazów z epoki tez jest malo, zwazywszy ze od sierpnia 1915 roku, po zdobyciu Warszawy przez armiç Leopolda Bawarskiego, zostaly zerwane wszelkie zwiazki handlowe z centrami imperialnymi Rosji, mogly bye wiçc eksploatowane jedynie te obrazy, które do Warszawy sprowadzili wlasciciele Sfinksa czy Argusa w...