Sevim Ak'in Öykülerinin Çocuga Görelik Ilkesi Açisindan Incelenmesi/The Research of Sevim Ak's Stories in Terms of Suitability for Child Principle

Abstract

Children should be introduced to quality works of children's literature from the early ages. The literary works that enrich the emotions and the world of thought of the children also turn make fine literates by getting the children adopt the habit of reading. Therefore, both the parent and the teachers should be fully aware in this regard when selecting and recommending books for the children and to the children. The works of children's literature should be according to the child in terms of the content and design (stylistic) characteristics. The stories that are utilized both for the classes and for extra curriculum activities should also comply with the principle of relativity. Here, Karaca and Temizyurek determine whether the stories from Sevim Ak comply with the principle of relativity for children.

Headnote

Özet: Bu çaliçmanin amaci, Sevim Ak'in öykülerini çocuga görelik ilkesi açisindan incelemektir. Bu amaç dogrultusunda Sevim Ak'in Can Yayinlari'ndaki üç kitabi ve Yapi Kredi Yayinlari'ndaki iki kitabinda yer alan toplam otuz dört öykünün çocuga görelik ilkesine uygunlugu incelenmiçtir. Bu çaliçmada Sevim Ak'in öyküleri, çocugun geliçim özellikleri ve "çocuga görelik" ilkesi dikkate alinarak ?u baçliklar altinda incelenmiçtir:

1. Sevim Ak'in öykülerinin çocuga görelikler açisindan taçimasi gereken içerik özellikleri: Konu, tema (izlek), karakter(ler), dil ve anlatim, ileti ve çevre.

2. Sevim Ak'in öykülerinin çocuga görelikler açisindan taçimasi gereken tasarim özellikleri: Kâgit, sayfa düzeni ve resimlemeler.

Bu ba§liklar belirlenirken alanyazini taranarak çocuga görelik ilkesinin nasil ele alinmasi gerektigi üzerinde durularak buna göre degerlendirme yapilmi§tir. Bu degerlendirme yapilirken Çakir (2013)'in ''Türkçe Ders Kitaplarindaki Öykülerin Çocuga Görelik ilkesi Açisindan incelenmesi'' adli çaliçmasindan yararlanilmiçtir.

Anahtar Sözcükler: çocuga görelik ilkesi, içerik özellikleri, tasarim özellikleri, çocuk edebiyati, öykü.

The Research of Sevim Ak's Stories in Terms of Suitability for Child Principle

Abstract: The purpose of this study is to research Sevim Ak's stories in terms of suitability for children principle. In accordance with this purpose, the suitability of thirty four stories in five books of Sevim Ak, with the inclusion seventeen stories in three story books published by Can Publishing and the seventeen stories in two story books published by Yapi Kredi Publishing, were researched in terms of suitability for children principle. In this study, the stories of Sevim Ak were researched within the consideration of the child's developmental characteristics and "the suitability to the child" principle under the following titles:

1. The necessary content features of Sevim Ak's stories in terms of suitability to the child: Subject, theme, character(s), language and expression, message and environment.

2. The necessary design features of Sevim Ak's stories in terms of suitability to the child: Paper, page layout and illustrations.

While these titles are determined, the evaluation was carried out by scanning the body of literature by dwelling on how the suitability for children principle should be handled. While this evaluation was carried out, it was benefited from the study of Çakir (2013) titled of "The Research of Stories in Turkish Coursebook in Terms of The Suitability To The Child Principle".

Key Words: suitability for child principle, content features, design features, children's literature, story.

1.GÍRͧ

Yalçin ve Aytaç'a (2005) göre çocuk edebiyati kavrami yalnizca metin özellikleri ve pedagojik özellikler içermez; düzenleme, resimleme ve canlandirma (illüstrasyon) gibi birçok kavramin bir araya gelmesiyle oluçur. Çocuk edebiyati eserleri içerik ve tasarim özellikleri açisindan çocuga göre olmalidir. Çocuk edebiyati ürünü ortaya koymak, içerik ve tasarim özellikleri açisindan bakildiginda uzmanlik ister ve çocuk gerçekligini anlamayi gerektirir.

Çocuklara okuma sevgisi ve aliçkanligi kazandiran edebiyat ürünleri elbette okul kitaplariyla sinirli degildir. Okul diçinda da çocuklarin ilgi ve yaçina uygun, duygu ve düçüncelerini olumlu etkileyen edebiyat ürünleri ile taniçtirilmalari, okuma sevgisi ve aliçkanligi kazanmalari açisindan son derece önemlidir. Ba§ (2013)'in belirttigi üzere ''bu sebeple, ögretmenlerin edebî tür bilgisine sahip olmalari yaninda, edebî eserlerden çocuga hitap edenleri seçebilecek tecrübeye de sahip olmalari gerekir'' (s. 512).

Sever (2012), çocuk edebiyati ürünlerinin, çocuklari nitelikli metinlere yöneltmeyi baçarabilen, onlara zamanla okuma kültürü kazandirabilen bir sorumluluk üstlenmesi gerektigini, baçka bir söyleyi§le çocuklar adina üretilen nitelikli yayinlarin çocuk-edebiyat-sanat etkileçiminin kapisini aralayan etkili birer uyaran olmasi gerektigini belirtir. Çocuk edebiyati ürünlerini hazirlayan yazar ve uzmanlarin bu sorumlulugu yerine getirmeleri gerekmektedir.

Çocuk, ilkögretime baçlamasiyla birlikte, istekle kitap okumaya yönelir. Özellikle bu dönemde hem okuma-yazma becerisinin geliçimine katki saglayacak hem de kendi (çocuk) gerçekligine yanit verebilecek kitaplara gereksinim duyar. î§te, temel okuma-yazma becerisinin kazanilmaya baçlandigi bu dönemde; çocuklarin okul ögretiminde karçilaçtigi metinlerin, ögretmenleri ya da aileleri tarafindan seçilen-önerilen kitaplarin niteligi, onlarin ögrenimlerinin ileriki açamalarinda, okuma aliçkanligi edinmi? birer okur olarak yetiçmelerinde önemli bir sorumluluk üstlenir (Sever, 2012: 25).

Bu baglamda ebeveynlerin ve ögretmenlerin çocuklara kitap seçerken, önerirken bu sorumlulugun bilincinde olmalari son derece önemlidir.

''Çocuga göre'' olan bir öyküde bulunmasi gereken özellikler çunlardir: (Güleryüz, 2003'ten aktaran Çakir, 2013, 1173):

* Öyküler, çocuklarin geli§im seviyesine, ilgi ve ihtiyaçlarina uygun olmalidir.

* içeriksel örüntü uygun olmali, ders vermemeli, çocuk dogruyu kendisi bulmalidir.

* Sözcük ve kavram ilgisi düzeyinde dilsel açidan yeterli, anlaçilabilir, çocugun dil evrenini geli§tirebilecek düzeyde olmalidir.

* Çocugun hislerine, çocuk gerçekligine, çocuksu duyarliliklara uygun olmalidir.

* Resimleme, renk ahengi ve yumuçakligi ile estetik bilinci geliçtirebilecek,

* Bilinçaltina gönderdigi mesajlarla okuma istegi uyandiracak nitelikte olmalidir.

Çocugun duygu ve düçünce dünyasini zenginleçtiren, hayal gücünü geliçtiren, çocuga görelik ilkesini temel alan öykülere Türkçe ders kitaplarinda ve ders diçinda okumalarda edebî tür olarak yer verilmelidir.

Burada öykü kavramina deginilip, öykünün tarihsel sürecine kisa bir bakiç atilacak ve çocugun öyküyle karçilaçmasi üzerinde durulacaktir.

1.1.Öykü ve Çocuk

Öykü, Türkçe Sözlük (TDK, 2005, 1553)'te ''ayrintilariyla anlatilan olay, hikâye'' anlamlarinda kullanilmiçtir. Çogu kez edebiyatimizda öykü ile hikâyenin birbiri yerine kuMamldigi görülmektedir. Bu çali?mada da öykü, hikâye kelimeleri ilgili kaynaklarda geçtigi §ekliyle yer almi?tir.

§im?ek'e (2011) göre Sümerler ve Eski Misirlilardan itibaren hikâye çocuk egitiminde kullanilmaktadir. Türk halk kültüründe geleneksel hikâyelerimiz olan halk hikâyelerinin çok önemli bir yeri vardir. 10-15 yil öncesine kadar Anadolu'da uzun ki? gecelerinde hem eglence hem de egitim araci olan hikâyelerin etkisi yarim veya bir asir öncesinde daha da fazlaydi. Ülkemizde modern egitime geçilirken çocuk ve gençler için de çagda? hikâyeler yazilmaya ba?landi. Yazilan bu hikâyeler bireylere hem okuma materyali olmu? hem de onlarin sosyal ve kültürel yönden geli?melerini saglami?tir.

Öykü, kendine özgü yapisi itibariyle diger edebî türlerden farklidir. Fazlaligi kabul etmeyen ve görünmeyen birtakim ölgüler, bu türü zaman zaman §iire yakla?tirmaktadir. Belirli dönemlerde romancilar için bir basamak olarak görülen öykü, geli?erek ve Ömer Seyfettin'den Sait Faik'e uzanan bir yoldan geçerek günümüze gelmi§tir (Yalçin ve Ayta?, 2005, 145).

Arici (2005) tarafindan gerçekle?tirilen doktora tez çali?masinin sonuçlarina göre ilkögretim ikinci kademe ögrencilerinin en çok sevdigi yerli yazarlar siralamasinda Ömer Seyfettin ilk sirada yer almi?, onu Gülten Dayioglu ve ipek Ongun izlemi?tir. §im?ek (2011), ülkemizde çocuk hikâyesi denince akla ilk gelen ismin Gülten Dayioglu oldugunu ve Muzaffer izgü, Tarik Dursun K., Sadettin Kaplan, Hüseyin Yurtta?, Niyazi Birinci, Mustafa Kutlu, Sevim Ak, Behiç Ak, Necati Güngör, Mustafa Ruhi §irin, Ahmet Tezcan, Üzeyir Gündüz, Selim Gündüzalp, Fatih Erdogan, Gökhan Özcan, Yilmaz Erdogan, Tacettin §im?ek'in son yirmi yilda çocuklara yönelik hikâyeler kaleme aldigini ifade etmi?tir.

Henüz konu?ma a?amasina gelmeyen çocuk, öykü kavrami ile dolayli olarak kar§ila§ir. Kimi ara?tirmacilar, bu kar?ila?mayi iki ya?ina kadar indirmektedir. Ancak, bu kar?ila?manin olu?umunun bilinçli oldugunu söylemek imkânsizdir. Çünkü, o ya?ta çocugun hareketlerinin birçogunda bilinçli bir tutum gözlenemez. Çocugun öykü kavrami ile bilinçli bir §ekilde kar?ila?masi ise ancak sekiz ya? civarinda olmaktadir (Yalçin ve Ayta?, 2005, 145).

Bu ya?larda çocuk, somut i?lemler dönemindedir. Dolayisiyla öyküde yer alan unsurlar, çocugun be? duyu organiyla algilayabilecegi unsurlardan olu?ur.

Ara?tirmanin Amaci

Bu çali?manin amaci, Sevim Ak'in öykülerinin ''çocuga görelik'' ilkesine uygunlugunu belirlemektir. Bu çali?madaki siniflamalar, Çakir'in (2013) ''Türkçe Ders Kitaplarindaki Öykülerin Çocuga Görelik ilkesi Açisindan incelenmesi'' adli çali?masinda belirlenen ö^ütler dikkate alinarak yapilmi?tir. Sevim Ak'in be? öykü kitabi ''çocuga görelik'' ilkesi dikkate alinarak ?u iki ba?lik altinda incelenmi?tir:

1. Sevim Ak'in öyküleri içerik özellikleri bakimindan çocuga görelik ilkesine uygun mu?

2. Sevim Ak'in öykü kitaplari tasarim özellikleri bakimindan çocuga görelik ilkesine uygun mu?

1. Sevim Ak'in öyküleri "içerik özellikleri" bakimindan çocuga görelik ilkesine uygun mu?

Çocuklarin görsel algilarinin geli?mesinde tasarim özellikleri etkili iken, çocugun ya?ama, insana ve dile ili?kin duyarlilik kazanmasinda da içerik özellikleri etkilidir. içerik özellikleri dil ve anlatim, karakterler, konu, tema (izlek), ileti ve çevredir. Tüm bu ba?liklar çocuk edebiyati metinlerini yapilandiran alti temel ögedir. Bu alti temel öge Sever'e göre çocuk kitaplarinin ta?imasi gereken içerik özellikleri olarak ele alinmi?tir (Çakir, 2013, 1175). ''Çocuk kitabinda yer alan konu, olaylar, karakterler, duygular ve bunlarin özellikleri, kitabin verdigi mesaj ve bu mesajin etkileri, çocugun ki?ilik açisindan geli?imine katkida bulunur'' (§im?ek, 2011, 71). Bu nedenle ebeveynler, çocugu onun kiçiligini olumlu etkileyecek kitaplarla erken ya?larda taniçtirmalidir. Bu da anne, babalarin kitap seçimi konusunda bilinçli olmalariyla mümkündür.

Çakir (2013, 1175) tema/izlegin açik, anlaçilir olmasi, insana özgü duygu durumlarini çocuga göre ifade edebilmesi ve çocugun dünyasini yeniden kuracak özellikte olmasi gerektigini ifade eder.

Çocuk kitaplarinin, çocuga göre olmasini belirleyen en önemli özelligi dili ve anlatimidir. Okul öncesi dönemde kendisine bir yeti?kin tarafindan anlatilan masallar, fabllar, fikralar, sorulan bilmeceler, okunan öykü vb. anlatilar, çocuklari ana dilinin söz varligiyla ''anlam evreni''yle taniçtirir (Sever, 2012, 145). Bu nedenle çocugun küçük ya?lardan itibaren nitelikli sözlü kültür ürünleri ve çocuk edebiyati ürünleriyle taniçtirilmasi önem ta§ir. ''Dil'' ögesini Çakir (2013, 1175-1176) ?u ?ekilde ifade etmi?tir: ''Çocuga yönelik olan öykülerde ögrencinin iletiye ula?abilmesi için metnin dilsel düzenleni?i de 'çocuga göre' olmalidir. ileti, yazinsal metinlerde bir bilgiyi ögretmekten çok hayata ve insana ait duyarliliklar kazandirmak, çocugun dü? ve anlam evrenini geni?letmek gibi amaçlara hizmet etmelidir.'' Sever (2012, 145-146), Türkçenin anlatim gücünü yansitmada çocuk edebiyati ürünlerinin önemini ?öyle belirtmi?tir:

Çocuk edebiyati ürünleri, çocuga göre durumlar olu?turarak Türkçenin anlatim gücünü yansitir, söz varliginin ögelerini örneklendirir. Çocuklarin, küçük ya?larda manileri, bilmeceleri, sayiçmalari, tekerlemeleri mirildanmaya ba?lamalariyla birlikte, onlar için renkli, devingen ve eglenceli bir dünyanin kapisi da aralanmaya ba?lar. Bu dünyada, Türkçemizin yüzyillardir i?lenegelmi? sinirsiz anlatim inceligi, yaratici gücü; insanimizin sicak ve içten duyma, dü?ünme, payla?ma ve yaratma yetisi saklidir.

2. Sevim Ak'in öykü kitaplari tasarim özellikleri bakimindan çocuga görelik ilkesine uygun mu?

Çocuk kitaplarinin çocuga görelik ilkesi açisindan tasarim özellikleri: Kâgit, sayfa düzeni ve resimlemeler.

Sever (2012), kitaplarin çocuklari okumaya isteklendirecek bir tasarim anlayiçini yansitmasi gerektigini; çocuklarin kendileri için üretilen bir araca verilen önemi, gösterilen saygiyi, kitabin diç yapi (biçimsel) özellikleriyle bütünle?mi? olan tasarim özeninden anlayabilmesi gerektigini belirtir. Nitelikli bir çocuk kitabinda bulunmasi gereken biçimsel özellikler ?öyle ifade edilmiçtir:

Nitelikli bir çocuk kitabi; yazar, çizer, tasarimci, yayinci ve egitimbilimcilerin içbirligiyle yaratilan bir üründür. Yazar ve çizer tarafindan kurgulanan içerik, ya? grubuna uygun yazi karakteri ve punto ile sunulmali; harf, sözcük, satir arasi, alt-üst ve kenar bo?luklari ile resim-metin uyumu, kitabin sayfalarinda görsel bir bütünlük yaratmalidir (Sever, 2012: 187-188).

Çocuk kitaplarinda resim-metin uyumu, sayfa kenarlarindaki bo?luklar ve bunlarin sayfadaki diger ögelerle birlikte yarattigi oransal uyum, sayfa düzenini saglayan bile?enler olarak degerlendirilebilir. Sayfalarin görsel tasarim zenginligi çocuk-kitap etkile?imi için önemli bir degi?ken olarak dü?ünülmelidir. Bu nedenle, çocuk kitaplarinin ön, arka kapaklari ile diger sayfalarinin okuma ve izleme istegi yaratabilecek özellikler ta?imasi gerekir. Öte yandan, görsel ögelerin (resimlerin) o sayfada anlatilanlarla ilgili olmasi da gerekir. Anlatilan konuyla ilgisi olmayan, yalnizca sayfalari süslemek amaciyla konulan resimler, çocuklarin kitaba olan ilgisini zedeleyebilir. Bunun için, kitap tasariminda grafik sanatçilarinin sorumluluk üstlenmesi gerekir (Sever, 2012, 188-189).

''Kitaplarda kullanilan kâgitlar, çocugun okumaya ilgisini arttirabilen, kolay yipranmayan, resimleri ve renkleri düzgün bir §ekilde yansitan özellikte olmalidir'' (Çakir, 2013: 1174). Baj (2013) da çocuk kitaplarini hazirlarken resim, renk, tasarim, boyut, yazi tipi, kâgit kalitesi vb. biçimsel özelliklere dikkat edilmesi gerektigini belirtmiçtir. Bu nedenle kitabin tasarimina onun içerik özellikleri kadar önem verilip özen gösterilmelidir.

2. YÖNTEM

Bu çalijmada Sevim Ak'in random yöntemiyle seçilen bej öykü kitabinin çocuga görelik ilkesine uygun olup olmadigi "betimsel analiz teknigi" ile incelenmijtir. ''Betimsel analiz, çejitli veri toplama teknikleri ile elde edilmij verilerin daha önceden belirlenmij temalara göre özetlenmesi ve yorumlanmasini içeren bir nitel veri analiz türüdür'' (Yildirim ve §imjek, 2003'ten aktaran Özdemir 2010, 336). Burada betimsel analizin ajamalari üzerinde durulmujtur.

Betimsel analiz dört ajamada gerçeklejmektedir. Birinci ajamada arajtirmaci arajtirma sorularindan, arajtirmanin kavramsal çerçevesinden ya da görüjme ve gözlemlerde yer alan boyutlardan hareket ederek veri analizi için bir çerçeve olujturur. Böylece verilerin hangi temalar altinda düzenlenecegi ve sunulacagi belirlenmij olur. Ardindan, arajtirmaci daha önce olujturmuj oldugu çerçeveye dayali olarak verileri okur ve düzenler. Bu süreçte verilerin anlamli ve mantikli bir biçimde bir araya getirilmesi önem tajimaktadir. Bu ajamadan sonra arajtirmaci düzenlemij oldugu verileri tanimlar. Bunun için gerekli yerlerde dogrudan alintilara da bajvurmak zorunda kalabilir. Bu sürecin sonunda arajtirmaci tanimlamij oldugu bulgulari açiklar, ilijkilendirir ve anlamlandirir. Arajtirmaci bu ajamada ayrica yapmij oldugu yorumlari daha da güçlendirmek için bulgular arasindaki neden sonuç ilijkilerini açiklar ve ihtiyaç duyulmasi durumunda farkli olgular arasinda karjilajtirma yapar (Yildirim ve §imjek, 2003'ten aktaran Özdemir, 2010, 336).

3.BULGULAR VE YORUMLAR

Sevim Ak'in kitaplari çocuga görelik ilkesi açisindan incelenmij ve elde edilen bulgular dogrultusunda ju sonuçlara ulajilmijtir:

3.1.içerik ÖzeMikleri Bakimindan Sevim Ak'in Öyküleri

''Toto'nun Sinifi'' adli öykü kitabi, konu, tema, ileti, çevre açisindan degerlendirildiginde çocuga görelik ilkesine uygun oldugu söylenebilir. Öykülerde geçen konular; arkadajlik, huzurevi ziyareti, buluj, oyundur. Temalar ise toplum hayati, degerlerimiz, bilim ve teknoloji, hayal gücü, oyun ve spordur. Kitap dört bölümden olujmakta ve her bölümde bir öykü bulunmaktadir.

''Ne Proje Ama!'' adli öyküde eski egitim sisteminin elejtirisi ve yeni egitim sistemine uyum saglamij ögretmen Bay Togo görülmektedir. Bay Togo ögrenciyi merkeze alan etkinliklere ve projelere yer vermekte, huzurevine ziyaret düzenlemektedir. Öyküde bu iletilere yer verilmesi, çocugun hayata ve insana dair duyarliliklar kazanmasi ve onun duygu ve düjünce dünyasini zenginlejtirmesi açisindan önemlidir. Ayrica öyküde okullarin sosyallejtirici görevi üzerinde durulmakta, sinifa yeni gelen Lumbo'nun arkadaj edinmesi anlatilmaktadir.

Öyküde yer alan karakterler, insan gerçekligini sezdiren özellikler tajir; karakterlerin çocuksu özellikleri bulunmamaktadir. Toto'nun Sinifi adli kitap dört öyküden olujur. Kitabin isminden de anlajilacagi üzere ana karakter Toto olsa da diger karakterler de devingen özellikler tajir. isimlerinden bajlayarak karakterlerin renkli olduklarini ifade etmek mümkündür: Toto, Bay Togo, Mimi, Selo, Lolo, Teo, Lumbo ayri dünyalari yansitan, devingen ve okumaya ilgiyi arttiran karakterlerdir.

Çocuk kitaplarinda seçilen kelimeler, kurulan cümle ve paragraflar çocugun geliçim özeMiklerine uygun olmalidir (Burç, 2013, 3). Yazarin bu öykü kitabinda, çocugun ya§ düzeyine göre olumsuz kullanim oluçturabilecek ifadeler yok denecek kadar azdir.

''Toto'nun Sinifi'' adli öykü kitabi, 8-10 ya§ grubu için yazilmiçtir. Sever'e (2012) göre; bu dönemde çocuklar, duygu ve düçüncelerini 5-10 sözcükten oluçan tümcelerle anlatabilirler. Anlatimlarinda, benzetmelerden yararlanabilir, konuçma ve yazmalarini deyimlerle zenginleçtirebilir. Bu evrede, çocuklarin dili dogru kullanarak kendilerini etkili biçimde anlatmalari ile yaçitlari tarafindan kabul edilmeleri, onaylanmalari arasinda iliçki oldugu kabul edilmektedir. Ayrica deyimler ve atasözleri dilin zenginligini gösteren söz varligi unsurlarindandir. Burç (2013) eserlerin, birbirinden farkli kelime türleri ve tamlamalarla donatilmiç olmasinin çocuklarin dilin kullaniminin farkli yönlerini fark etmesini sagladigini ifade etmiçtir. Buradan hareketle, öykülerde kullanilan dil, çocuga görelik ilkesine uygundur.

Öykülerde Türkçenin zenginligini ve inceliklerini yansitan deyimlere, benzetmelere bolca yer verilmiçtir.

''Sinif sus pus olmuçtu bir anligina. Sözü dalgasiz denizin ortasmda duran sandal gibi kalakaldi.

- Bugün sinifça bir huzurevinin kapisini çalacagiz. Huzurevi nedir bileniniz var mi? Mimi biliyordu:

- Ununu eleyip etegini asanlarin topla§tigi yer." Teo da biliyordu:

- Ya§lilar i§ten güçten yorulunca bu evlere giderler. Orman içine kurulmu§ evde krallar gibi ya§arlar. Ekmek elden su gölden.

Cemo evin adina en uyan yakiçtirmayi yapti:

- Uyku evi. (s. 34-35).

Öykülerde kullanilan deyimlerden bazilari çunlardir: Bir çuval inciri berbat etmek (s. 25), iki gözü iki çeçme (s. 35), aralarindan su sizmamak (s. 38), içini kemirmek (s. 59), tir tir titremek (s. 59).

Kurnazligi vurgulamak için ''tilki'' benzetmesi kullanilmiçtir:

"Vay, tilki... Lumbo'nun ilgisini çekecek naneli bir kariçim buldu demek." (s. 24).

Öykülerde kullanilan ikilemelerden bazilari çunlardir: Tuta tuta (s.26), aval aval (s. 26), kivir kivir (s. 26), eglenceli eglenceli (s. 26), buram buram (s. 26), uçuk kaçik (s. 27), sus pus (s. 27, 62), yamru yumru (s. 33), bölük pö^ük (s. 44), zir zir (s. 47), vizir vizir (s. 47), bangir bangir (s. 47), kipir kipir (s. 55), zip zip (s. 56), çikara çikara (s. 57), geri geri (s. 57), yaka paça (s. 58), kipir kipir (s. 58), üfleye üfleye (s. 61), kardeç mardeç (s. 61), savura savura (s. 61).

Toto'nun Sinifi adli öykü kitabinda yazimi yanliç olan kelimeler tespit edilmiçtir. Açagida yer verilen cümlede ''internet cafe'' yerine ''kafe'' yazilmasi uygun olurdu.

''Toto, Lumba'yla birlikte "internet-cafe"ye gidebilirdi." (s. 26).

''Aksesuar'' kelimesi de §u cümlede ''aksesuvar'' çeklinde yazilmi§tir. "Kizin aksesuvar takintisi var..."

''...Bastan ayaga aksesuvar bu kiz." (s. 19)

''Çilekli Dondurma'' kitabindaki öyküler konu, tema, ileti ve çevre açisindan çocuga görelik ilkesine uygundur. Kitapta içlenen konular; hayvan sevgisi, aile büyüklerine saygi ve sevgi, arkadaçlik, dostluk, yaz tatilini degerlendirmedir. Kitap üç bölümden oluçmakta ve her bölümde bir öykü bulunmaktadir. Öykülerde içlenen temalar; özlem, birey ve toplum, oyun ve spor, hayal gücü, degerlerimizdir. Bu konu ve temalar, çocugun anlam evrenine ve geliçimine uygundur.

Çilekli Dondurma adli öykü kitabi, 10-12 ya§ grubuna hitap etmektedir. Karakterler yazarin diger öykü kitaplarinda oldugu gibi renkli ve ilgi çekicidir. ''Firat Bey, Gülüç, Aylin, Peruz Teyze, babaanne, Terlikli Kiz, Fonti, Dede, Bay Firfir, Bay Keten Tohumu, Bay Tarhana'' kitapta yer alan karakterlerdir. Öyküde yer alan karakterlerden köpek yavrusu Topaç zor bir yaçami olan, sahipsiz, sevgiye, ilgiye, bakima muhtaç, yeni arkadaçliklar edinmek isteyen bir karakteri canlandirir. Topaç'in babasi, annesi ve kardeçlerini terk etmiç; annesi de çocuklarina yiyecek götürmek için yolda karçiya geçerken süt kamyonu tarafindan çarpilarak ölmü§tür. Atak ise yaçli, sevecen, ho§görülü, deneyimli bir karakteri canlandirir. Aslinda öyküde yer alan karakterler, çocugun günlük hayatinda gördügü kiçilerden pek farkli degildir. Çocuk öyküde annesi olmasa da anne çefkati ve ilgisi gösteren karakterleri görmektedir. Gülüç'ün öykülerinde ise aile bireylerinin aralarindaki bagliligi ve sevgiyi, bo§ vakti degerlendirmeyi, yeni arkadaçliklar edinmeyi ve günlük hayatta yaçanabilecek olasi durumlari görmektedir.

''10-12 ya§ grubunda çocuk birleçik cümleler kurabilir, olumlu olumsuz yargilar bildiren yan cümlecikli yapilari kavrayabilir'' (§im§ek, 2011). Kitaptaki öykülerde birleçik cümleler, yan cümlecikli yapilar görülmektedir. Ayrica söz konusu öykülerde ikilemeler, atasözleri, deyimler, söz sanatlari (teçhis, intak) kullanilmi§tir.

Yapilan teçhis örneklerinin bazilari çunlardir:

''Bir kuma§in huyu ötekine benzemez. $u baliksirti alçak sesle konu§ur, sakin ve agirba§lidir. Ya pötikareye ne demeli? Uzaktan somurtkan gözükür. Yanina yana§mca ne cana yakin oldugunu anlarsin. Pötikareyi seven, bir ömür boyu vazgeçemez. Ah, i§te ka§mir! Ne sicak, ne yumu§ak, ne sokulgandir! Sirda§ gibidir. Herkesin gardirobunda bir kaçmir giysi bulunmalidir, derim. Ruh sagligi için her eve gereklidir." (s. 7-8).

Baliksirtinin alçak sesle konuçmasi, intak ayni zamanda teçhis örnegidir. Baliksirtinin sakin ve agirbaçli olmasi, pötikarenin uzaktan somurtkan gözüküp yanina yanaçinca cana yakin oldugunun anlaçilmasi, kaçmirin sokulgan ve sirdaç gibi olmasi teçhis örnegidir.

Öykülerde kullanilan ikilemelerden bazilari çunlardir: Bangir bangir (s. 11), salkim saçak (s. 12), pe§ peçe (s. 13), sik sik (s. 15), az buz (s. 15), kapi kapi (s. 16), güç bela (s. 16), çeke çeke (s.16), badi badi (s. 18), çiglik çigliga (s. 18), kimil kimil (s. 21), usul usul (s. 29), tatli tatli (s. 31), dogru dürüst (s. 33), kis kis (s. 35), bön bön (s. 57), ivir zivir (s. 56), hik mik (s. 69), horul horul (s. 70), fildir fildir (s. 70), çirin §irin (s. 72), yirtik pirtik (s. 77), evsiz barksiz (s. 77), koyun koyuna (s. 78), ciyak ciyak (s. 79).

Öykülerde kullanilan deyimlerden bazilari çunlardir: Kili kirk yarmak (s. 7), sirra kadem basmak (s. 21), bön bön bakmak (s. 57), tuzu kuru (s. 105), yangina körükle gitmek (s. 109), ortaligi velveleye vermek (s. 109). Ayrica papaz her gün pilav yemez (s. 107) atasözü de kullanilmiçtir.

''Pembe Kuça Ne Oldu'' kitabindaki öyküler de konu, tema, ileti ve çevre açisindan çocuga görelik ilkesine uygundur. Kitap 10 öyküden oluçmaktadir. Kitapta içlenen konular; arkadaçlik, dostluk, müzik sevgisi, hayaller, oyun, kitap sevgisi, komçuluktur. Temalar ise hayal gücü, oyun ve spor, birey ve toplum, degerlerimiz, Dünyamiz ve uzaydir.

Kitap 6-8 yaç düzeyine hitap etmektedir. Bu yaç grubundaki çocuklar, beç dakikalik, düzeylerine uygun bir öyküyü dikkatle dinler; yazma becerisi edindiklerinde de kisa öyküler yazma istegi duyarlar. 6-8 yaç, çocuk-kitap iliçkisinin süreklilik kazanmasi için önemli bir evredir. Bu evrede çocuklarin kitapla kurduklari etkileçim, onlarin daha etkin olduklari bir süreci de baçlatir. Çocuklar, anne-baba ya da sevdigi bir yetiçkinin kendisine kitap okumasini sevinçle karçilarlar; ancak, onlarin gerçek mutluluklari, okuma ve yazma becerilerini kullanarak kendi yeteneklerinin farkina varmalarinda yatar (Sever, 2012, 52). Belirtildigi üzere 6-8 yaç grubundaki çocuklara seslenen öyküler kisa ve ilgi çekicidir. Her öyküde çocugun hayal gücünü harekete geçiren unsurlar ve insan duyarliligini içeren iletiler yer almaktadir.

Karakterler diger öykülerde oldugu gibi isimlerinden baçlamak üzere renklidir. Mufo, Musto, Titi, Bülo, Asu, Selo, Toto, Sisi karakterlerden bazilaridir. Bu karakterler, çocugun günlük hayatta karçilaçabilecegi, olaylara yön veren ve etkin kiçiligi olan, ôzdeçim kurabilecegi kiçilerdir.

Çocuk kendi yaçam alaninda var olan her çeyi tanimak, özelliklerini anlamak ister. Hareketleriyle, biçimleriyle ilgi çeken kuç, kedi, köpek, kaplumbaga, zürafa, fil vb. hayvanlarin yer aldigi anlatilari; sevdigi bir oyuncagini, bebegini, topunu, bisikletini konu eden bir öyküyü dinlemekten mutlu olur. Güneçin, ayin, yildizin, agacin, ormanin insanlar gibi konuçmasi, çocugun bu söyleyi§e ortak edilmesi, onun düç dünyasindaki varliklarla taniçmasini saglayan ayri bir sevinç kaynagidir (Sever, 2012, 78).

§akaci Güneç adli öyküde, öykü kahramani Güneç Bülo ve Asu ile konuçur, çocugun ilgisi çevresindeki gerçeklige çekilir:

Bülo ayaklarinin ucuna basarak odasina giderken, annesi,

"Aman pencereyi açma," diye seslendi pe§inden. "Baban söyledi bu sabah. Ya yagmur ya da kasirga gelecekmi§."

Bülo hiç sa§madi. Olabilecek her §eyi babasi önceden söylemi§ olurdu zaten. Odasina adimini atinca, §a§kinliktan oldugu yerde kaldi. içerisi apaydinlikti. Yatagin altindaki garip konuk, aynada kendini seyrediyordu.

"Heey! Ne parlak i§igin var öyle! Yoksa?.."

''Evet... Yoksa?"

"Güne§... Güne§ sen misin yoksa?"

''Ne olmu§? Neden öyle heyecanlisin?"

''Nasil heyecanlanmam? Herkes senin uyanmani bekliyor. Sense saklanacak yer bulamami§ gibi, benim odama gizlenmi§sin. "

''Ha, ha, hah... Uyanmami mi bekliyorlar? Ben hiç uyumam ki! Beni görmediginiz zaman ba§ka bir ülkedeyimdir."

''Anladim, uyurgezersin sen!"

Bu öyküde Güneç, yeni arkadaçliklar edinmek isteyen, ögrenme ve keçfetme meraki olan bir karakteri canlandirir.

6-8 yaç araliginda çocuk bir yandan okuma yazmayi ögrenirken diger yandan söz dagarcigini yeni sözcüklerle zenginleçtirir. Sözlü iletiçimin yanina bir de yazili iletiçim becerisini ekler. Siralama, siniflandirma, tamamlama ve karçilaçtirma gibi birçok içlemi birden yapabilir. Ancak söz konusu ögelerin yakin çevreden seçilmiç tanidik bildik nesneler olmasina özen gösterilmelidir. ilkögretimin ilk yillarinda matematik problemlerinde ceviz, elma, portakal gibi nesnelerin kullanilmasi bu yüzdendir (§imçek, 2011, 33). Buradan hareketle, ''Pembe Kuça Ne Oldu'' kitabindaki öykülerde çocuk, varliklari bildigi kiçilerle, nesnelerle özde§le§tirme yapip somutlaçtirma yapabilir. Bu örneklerden bazilari çunlardir:

Çocuklardan biri,

"Aaa! Gökyüzüne bakin!" diye bagirdi.

Mufo ba§ini kaldirdi, rengârenk bir ku§ak gördü.

"Gökku§agi!" dedi pembe-beyaz çizgili §ort giyen.

"Nedir gökku§agi?"

Mufo'nun sorusu üzerine çocuklar birbirine baktilar. En uzun boylulari,

''Ne olacak?" diye atildi. ''Renkli çama§irlarin sulari... Buharla§inca gökyüzünde gökku§agi olarak gözükürler."

Çocuklar gülü§tüler. Mufo cebinden çikardigi bilyeye bakti. Camin içinde gördügü renkler gökku§aginda da vardi. ''Belki de bir bilye o," dedi içinden. (s. 9-10).

Kitaptaki ''Pembe Kuça Ne Oldu?'' adli ilk öyküde ''gôkkuçagi'', renkli çamaçirlarin sularinin buharlaçmasi, bilye olarak tanimlanarak çocugun günlük hayatta tanidigi nesnelerden hareketle somutlaçtirma yapilmiçtir. Bu, 6-8 yaç araligindaki çocugun biliçsel ve dil geliçimine katki saglar.

Hava kararip da çocuklar kan ter içinde evlerine dönerlerken, hâlâ ayni çatinin altindan gökyüzüne bakan Mufo'yu gördüler.

Hep bir agizdan,

''Aydede aydede /Senin evin nerede?" diye bagiri§tilar.

Mufo silkindi, gözlerini bulutlar ülkesinden çekti, eve dogru yürüdü.

Evde, annesi ki§lik giysileri kaldiriyordu. ''Giysiler el ele tutu§salar beni gökyüzüne götürürler mi?" diye dü§ündü. Bu söz üzerine giysiler el ele tutu§tular, ama gökyüzüne eri§emediler. (s. 11).

Öyküde geçen ''aydede, giysilerin el ele tutuçmasi'' çocugun düç gücünü harekete geçiren unsurlardir.

''Dalgalar Dedikoduyu Sever'' adli kitapta dokuz öykü yer almaktadir. Kitaptaki öyküler, konu, tema, ileti, çevre açisindan çocuga görelik ilkesine uygundur. Öykülerde geçen konular; dayaniçma, yaraticilik ve üretkenlik, sevginin gücü, birey olmak, kibirli olmaktan kaçinmak, çevreye faydali olmak, zorluklarla baç etmektir. Dokuz masalsi öykünün çogunda içlenen konular; kendin olmayi baçarmak, kendi ayaklarinin üzerinde durmak, zorluklarla baç etmek ve çaliçkanliktir. Bu öykülerde içlenen temalar ise, birey ve toplum, degerlerimiz, hayal gücü, üretim tüketim ve verimliliktir.

Kitaptaki öyküler, 9-12 yaç grubuna hitap etmektedir. Kitabin ilk öyküsündeki karakterler; dalgalar, deniz, çocuk, babadir. Öyküdeki baba karakteri günlük hayattaki baba imgesinden farkli degildir. Eve ekmek getiren, çaliçkan, eçi ve çocuklarina bakmakla yükümlü olan kiçidir. Bu öyküde dalgalar boçbogaz olmakla, dedikoduculukla; deniz sirlariyla, gizemli bir kadin gibi görünmekle ki^ileçtirilmiçtir. Dalgalar ve rüzgârin yardimlaçmasi yine bir kiçileçtirme örnegidir. Yunuslarin denizkizlariyla §arki söylemesinde de kiçileçtirme yapilmiç, çocuk düçsel bir yolculuga çikartilmiçtir.

ikinci öyküdeki karakterler; dokumaci kuçu Fiyonk, Hüthüt kuçu, marti, kargadir. Bu öyküde dokumaci kuçu Fiyonk, yaratici ve üretken; Hüthüt kuçu, emege saygi duyan, arkadaç canlisi, dost; marti, hazirci, sahibinden izin almadan eçyanin üzerine konan; karga ise yardimsever bir karakteri yansitmaktadir.

Üçüncü öyküdeki karakterler; denizatlari Çia, Si ve denizati avcisidir. Çia ve Si birbirlerini çok seven, sevginin gücüne inanan karakterlerdir. Denizati avcisi ise denizatlarini dogal yaçam alanlarindan koparan, hayvanlarin yaçama hakkini elinden alan, onlara sevgi ve saygi duymayan bir karakterdir.

Dördüncü öyküdeki karakterler; genç albatros Ting ile yaçli albatrostur. Ting kendisi olmaya çaliçan, sürüye katilmak istemeyen; yaçli albatros ise deneyimleriyle genç albatros Ting'e yol göstermek isteyen, toplum kurallarini önemseyen bilge karakterini yansitmaktadir.

Beçinci öyküdeki karakterler; denizanasi Tül ve kaplumbagadir. Tül, kendini begenmiç, sadece kendini güzel gören, çevresindeki güzelliklerin farkinda olmayan; kaplumbaga ise çevresiyle uyum içerisinde yaçayan, farkindalik sahibi, doganin güzelliklerini görebilen bir karakterdir.

Altinci öyküdeki karakterler; deniz feneri ve gemilerdir. Deniz feneri, kendini içine adayan, çevresine faydali olmak isteyen bir karakteri canlandirir. Gemiler kiçileçtirilerek nankör, yapilan iyilige karçi bir selam bile vermeden geçip giden karakterleri yansitir.

Yedinci öyküdeki karakterler; sombaliklari Çin ile Çinçin'dir. Sombaliklari birbirini seven, zorluklarla mücadele eden karakterleri canlandirmaktadir.

Sekizinci öyküdeki karakterler; deniz kirlangici Mio, deniz papagani, denizkestanesidir. Mio, kendi ayaklarinin üzerinde durmaya çaliçan, merakli, arkadaç edinmeye çaliçan; deniz papagani, yavrularini korumaya çaliçan, anaç; denizkestanesi ise bilgili, akilli, kendine güvenen bir karakteri canlandirmaktadir.

Dokuzuncu öyküdeki karakterler; leylek Tam-Tum ve yavru yabankazidir. Leylek TamTum, hazira konmayi sevmeyen, zorluklarla mücadele eden, çaliçkan, kendi çarkilarini söylemeyi seven bir karakteri canlandirir. Yavru yabankazi ise savunmasiz, korkusuz, korunmaya muhtaç bir karakteri canlandirir.

Bu öykülerde çocuk, sözcük dagarcigina yeni sözcükler katarak, sözcük dagarcigini zenginleçtirmektedir. ''Mavna, meneviçli'' gibi bazi sözcükler öyküler araciligiyla çocuklara ögretilmektedir.

Öykülerde, Türkçenin söz varligini oluçturan önemli ögelerden olan deyimler ve cümlede anlami pekiçtirmek için kurulan ikilemeler kullanilmiçtir.

Öykülerde kullanilan ikilemelerden bazilari çunlardir: Telaçli telaçli (s. 15), gicirdata gicirdata (s. 20), titrete titrete (s. 20), ziplata ziplata (s. 30), hinzir hinzir (s. 31), seçe seçe (s. 33), ciyak ciyak (s. 34), renk renk (s. 42), civil civil (s. 42), yavaç yavaç (s. 42), alev alev (s. 43), boy boy (s. 46), kipir kipir (s. 49), bas bas (s. 47), tir tir (s. 49), zangir zangir (s. 49), agir agir (s. 51), tembel tembel (s. 53), alev alev (s. 56), gide gide (s. 59), hizli hizli (s. 59), kös kös (s. 63), civil civil (s. 67), badi badi (s. 68), kizgin kizgin (s. 68), diken diken (s. 70), uzun uzun (s. 72).

Öykülerde kullanilan deyimlerin bazilari çunlardir: Ümidi kirilmak (s. 22), yerin dibine girmek (s. 42), içi içini yemek (s. 43), tir tir titremek (s. 49), zangir zangir titremek (s. 49), üstüne tuz biber ekmek (s. 49), yüregini sizlatmak (s. 49).

''Penguenler Flüt Çalamaz'' adli öykü kitabinda sekiz öykü yer almaktadir. Kitaptaki öyküler konu, tema, ileti, çevre açisindan çocuga görelik ilkesine uygundur. Öykülerdeki konular; yetenekleri geliçtirmek, ölümsüzlük, içe yarar olmak, oyun, dostluk, bitkilerin yaçam koçullari, düzensiz kentleçme ve hava kirliligi, tüketici bilincidir. Temalar ise; egitim ve sosyal etkinlikler, degerlerimiz, verimlilik, oyun ve spor, birey ve toplum, saglik ve çevre, vatandaçlik bilincidir.

Öykü kitabinin ilk öyküsü olan ''Penguenler Flüt Çalamaz'' adli öyküde Peng, flüt çalma konusunda yetenekli oldugunu düçünen; ancak ne yaparsa yapsin baçaramayinca flüt çalmanin penguenlere uygun olmadigini düçünerek birakan bir karakterdir. Çocuk öyküde Peng ve Sung karakterleri araciligiyla, hayvanlarin dogal yaçam alanlarinda yaçamasina saygi duyulmasini ve hayvanlara zarar verilmemesi gerektigi iletisini almaktadir. Kitaptaki ikinci öykü olan ''Napoliten §arki''da Napolili balikçilarin çarkisi Napoliten'in unutulmamaya çaliçma çabalari konu edilir. Burada teçhis söz konusudur. Napoliten çarki, en sonunda Meto ve arkadaçlarinin dudaklarinda islik olmayi baçarir. Bu öyküdeki ileti araciligiyla çocuk, yerel degerler ve milli kültürlerden beslenen halk çarkilari, türkülerin farkinda olacaktir. ''Madam Lulu'nun §apkasi'' adli üçüncü öyküde çocuk, yaçadigi çevreye ilgili, merakli, dogayi ve hayvanlari seven, çocuklari seven, içe yarar olmayi seven çapka karakteri araciligiyla düçsel bir yolculuga çikar. ''Karga Firfir Bir Oyun Oynuyor'' öyküsündeki karga Firfir oyun oynamayi seven; Pamuk Hanim ise yaratici, üretken bir karakteri canlandirir. ''Açlkgöz ve Süs'' öyküsündeki Açlkgöz, balikçi dostu, vefali, fedakâr; Süs ise gezmeyi tutku hâline getiren, özgür ruhlu, idealleri olan bir marti karakterini canlandirmaktadir. ''Açelyanin Upuzun Bir Günü'' adli öyküde, belirli bir sicaklikta evde yaçayan bir açelyanin ki§ günü diçarida kalmak istemesi ile sogukta hissettikleri ve yaçadiklari anlatilir. ''Taa Samanyolu'' adli öyküde, uçan balon saticisi Eço'nun bir çocuga balonlarindan birini satmasi ve sahibinin elinden kurtulan balonun Samanyolu'na gitmek istemesi ile yaçadigi maceralar anlatilir. Bu öyküde, özellikle büyük çehirlerde yogun görülen düzensiz kentleçme ve hava kirliligi sorunlarina dikkat çekilmektedir. Son öykü olan ''Kayip Eçya Bürosu'' adli öyküde çocuk, eçya bürosuna birakilan eçyalarin bir dili oldugunu, her birinin karakterinin oldugunu ve kiçileçtirildigini görür.

Öykülerde dilimizin zenginligini gösteren deyimler ve atasözleri, anlami kuvvetlendiren pekiçtirmeli sözler, ikilemeler kullanilmiçtir.

Öykülerde kullanilan ikilemelerden bazilari çunlardir: Mahcup mahcup (s. 10), düçünceli düçünceli (s. 11), dogru dürüst (s. 11), içil içil (s. 11), güçlü güçlü (s. 11), sinsi sinsi (s. 12), tek tek (s. 12), ciyak ciyak (s. 13), hayran hayran (s. 13), aylak aylak (s. 14), gizli gizli ( s. 14), piril piril (s. 17), bagira çagira (s. 17), garip garip (s. 18), çekine çekine (s. 19), civil civil (s. 19), tek tek (s. 19), gizli gizli (s. 20), vizir vizir (s. 21), eciç bücüç (s. 21), tiklim tiklim (s. 25), oflaya puflaya (s. 25), dogru dürüst (s. 25), ivir zivir (s. 26), uzun uzun (s. 26), lime lime (s. 27), derin derin (s. 27), siki siki (s. 33), dügüm dügüm (s. 33), piril piril (s. 34), koça koça (s. 35, 59), çeçit çeçit (s. 36), yavaç yavaç (s. 37, 55, 76), kipir kipir (s. 42), böbürlene böbürlene (s. 42), uzun uzun (s. 52), patir patir (s. 53), öfkeli öfkeli (s. 53), delik deçik (s. 53), sik sik (59,70,71), üfleye üfleye s. 64), seve seve (s. 64), aval aval (s. 65), yuvarlana yuvarlana (s. 72).

Öykülerde kullanilan deyimlerden bazilari çunlardir: Çit çikarmamak (s. 11), peçine düçmek (s. 11), gevrek gevrek gülmek (s. 12), gözünün içine baka baka (s. 13), için için gülmek (s. 14), gözleri parlamak (s. 14), daldan dala konmak (s. 18), kasim kasim kasilmak (s. 20), (birinin) bir dedigini iki etmemek (s. 20), içi içine sigmamak (s.22), akil etmek (s. 27), cascavlak (ortada) kalmak (s. 28), gözleri dolmak (dolu dolu olmak) (s.29,43), bir §ey gözünü almak (s. 33), göz gözü görmemek (s. 36), yüregine su serpmek (s. 36), altüst olmak (s. 37), yüzünü ekçitmek (s. 42), deliye dönmek (s. 42,55), pe§ine takilmak (s. 43), iç çekmek (s. 52, 76), içine çekmek (s. 52), keyfi kaçmak (s. 52), gam yememek (s. 53), panige kapilmak (s. 53), içinden geçirmek (s. 54), tir tir titremek (s. 54), ( birine ) hak vermek (s. 54), agzi açik (bir kariç açik) kalmak (s. 59), cani sikilmak (s. 60), (bir §ey) gözüne iliçmek (s. 60), birbirini çekememek (s. 64), dalip gitmek (s. 69), kikir kikir gülmek (s. 71), kulak kabartmak (s. 71), keyfine bakmak (s. 71), ümit vermek (s. 72), (birinin) ödünü koparmak (s. 73), kafasi kariçmak (s. 75), sesi solugu kesilmek (s. 76). Ayrica kitapta ''sora sora Bagdat bulunur'' (s. 60) atasözü de kuManilmiçtir.

Öykülerde te§his ve intak sanatlari görülmektedir. Bu, öykülerin hitap ettigi ya§ grubuna uygun olarak somutlaçtirma yapilmak istenmesinden kaynaklanmiçtir. Yapilan te§his ve intak sanati örneklerinden bazilarina yer verilmi§tir. Bir öyküde, Peng ve Sung penguenlerin konu§masi intak, ayni zamanda te§his sanati örnegidir. Bir diger öyküde, Napoliten sarkiya insani özellikler yüklenmiçtir. §arkinin düçünmesi, konuçmasi, karar vermesi, duygularinin olmasi, ona insani özellikler yüklemiçtir.

3.2.Tasarim Özellikleri Bakimindan Sevim Ak'in Öyküleri

Burç (2013) çocuk kitaplarinin çocuklarin yaçlari, seviyeleri göz önünde bulundurularak hazirlanmasi gerektigini belirtmiçtir. Burç (2013, 85) biçimsel özellikleri ve çocuk kitaplarinin biçim yönünden taçimasi gereken özellikleri §öyle ifade etmiçtir:

Biçimsel özellikler, genel olarak kitabin hacmi (kalinligi), baskisi, ciltlenmesi, sayfa düzeni, harfler, yazim ve noktalama i§aretleri, resimlendirme gibi konulardir. Kitabin biçim yönünden iyi tasarlanmis olmasi çok önemlidir. Çocuk kitaplari ilk gördügünde çocukta okuma istegi uyandirmalidir. Bu nedenle özellikle kapak resimleri canli ve dikkat çekici olmalidir. Metnin içerigiyle paralellik göstermelidir.

Öykü kitaplarinda kullanilan kâgitlar, çocugun okumaya ilgisini artiran, kolay yipranmayan, resimleri ve renkleri düzgün bir çekilde yansitan özelliktedir.

''Toto'nun Sinifi'' adli öykü kitabi, yayinevinin belirlemesine göre 8-10 ya§ grubu çocuklarina hitap etmektedir. Öyküler, 12 punto ile yazilmiçtir. ''ilkögretim 4. sinif ve sonrasi için hazirlanan kitaplarda (9-12 ya§ üstü) 10-12 puntoluk harf karakterlerinin kullanilmasi hizli okuyabilmeyi kolaylaçtirmaktadir'' (§im§ek, 2011, 92).

Öykülerde resimler, metin ile iliçkili ve metinle uyum içerisindedir. Görseller, metinde içlenen konu, olay, duygu, düçünce ve iletilerle ilgili olup metni anlama gücünü arttiracak niteliktedir. Kapak resmi, canli ve ilgi çekicidir. Kapak resmindeki renkler canli ve parlaktir. Açagida görüldügü üzere kapak tasarimindaki resimde, kitabin baçligina uygun olarak siniftaki karakterlere yer verilmistir.

Çocuk kitaplarinda yer alacak görseller, resimleme teknigi bakimindan çocuklarin geli?im düzeylerine uygun olmalidir. 2-7 ve 7-9 ya? düzeyine göre hazirlanan görsellerde canli, parlak renkler kullanilmali, görseller gerçekleri ile birebir benzerlik göstermek yerine, biçim olarak daha esnek ve yuvarlak çizgilerle tasarlanmalidir. 10 ya? ve üstü geli?im düzeyi için gerçekçi görseller kullanilmalidir (§im?ek, 2011, 81).

Toto'nun Sinifi adli öykü kitabi 8-10 ya? düzeyine göre hazirlanmi?tir. Öykülerde yer alan resimler, gerçekler ile birebir benzerlik göstermemekte, resimler esnek ve yuvarlak çizgilerle çizilmi?, resimlerde canli renkler kullanilmi?tir. Resimlerdeki nesneler ve tiplemeler, çocugun ya? grubuna uygundur. Öyküler, sayfa düzeni bakimindan, sayfa kenarlarindaki bo?luklarla okuma-izleme rahatligi saglamaktadir.

''Çilekli Dondurma'' adli öykü kitabi 10-12 ya? grubu çocuklarina hitap eder. Öyküler, 12 punto ile yazilmi?tir. Öykülerde resimler, metin ile ili?kili ve uyumludur. Öykülerdeki resimlerde canli renkler kullanilmi? ve bu öykü kitabinda da resimler esnek ve yuvarlak çizgilerle çizilmi?tir. Kitabin hitap ettigi ya? düzeyine göre metin-resim orani uygundur. Kitabin kapagi, çocugun ilgisini çekecek kadar canli olup, heyecan uyandirmaktadir. A?agida yer alan kapak tasariminda kullanilan resimde, öykülerdeki karakterler yer almakta ve resimler kitaptaki öykülerle ilgili çocugun ön bilgilerini harekete geçirmektedir.

Öyküler sayfa düzeni bakimindan, sayfa kenarlarindaki bo?luklarla okuma-izleme rahatligi saglamaktadir.

''Pembe Ku?a Ne Oldu?'' adli kitap 7-9 ya? düzeyine uygundur. Kitaptaki öykülerde kullanilan harf büyüklügü, kitabin hitap ettigi ya? düzeyine uygun degildir. 2007 yilinda Tebligler Dergisi'nde yayimlanan ''Ders Kitaplari ile Egitim Araçlarinin incelenmesi ve Degerlendirilmesine ili?kin Yönerge''de egitim araçlarindan basili eserlerin incelenmesinde harf ve rakam büyüklüklerinin ilkögretim birinci sinif için (20), ikinci sinif için (18), üçüncü sinif için (14), dördüncü sinif için (12), be?inci sinif için (11), daha üst kademeler için ise (10) puntodan küçük olmamasi gerektigi belirtilmi?tir. Ayrica resim alti, dipnot ve benzeri yerlerde kullanilan yazilarda istenilen punto kullanilabilecegi vurgulanmi?tir (http://mevzuat.meb.gov.tr/html/2597_0.html). Ancak son yönergede konuyla ilgili bir açiklama yoktur. Kitapta verilen görsellerle metinler uyumludur ve birbirini desteklemektedir. ''Konu olarak kitap 7-9 ya? düzeyindeki çocuklarin ilgisini çekecek nitelikte olsa da siyah-beyaz resimlendirilmi?tir. Kitabin hitap ettigi ya? grubu dü?ünüldügünde, resimlerinin canli ve parlak renkli olmasi gerekirdi'' (Karatay, 2011, 87). Bu durum, yayinevinin baski maliyetini dü?ürme kaygisindan kaynaklanmi? olabilir.

7-9 ya? için metin-resim orani ?u ?ekildedir: ''2/4'ü yazi, 2/4'ü resimdir'' (§im?ek, 2011, 85). Ancak söz konusu kitaptaki öykülerde metin ile ili?kili resimler yer alsa da yazinin daha çok yer aldigi tespit edilmiçtir.

7-9 ya? arasindaki çocuklar estetik gerçekçilik evresindedir. Sanat yapitinda resmedilen ki?inin duygulariyla özde?im kurarlar. Sanat yapitinda kullanilan araç ve teknikleri görmezden gelirler. Bu çocuklarin yargilari ''ideal gerçekçilige'' dayanir. Bu evrede renklere ili?kin uygun olma, gerçeklik algilari geli?meye ba?ladigi için resimlerde kullanilan renkler, gerçekte resmedilen nesnelerin kabul edilebilir özelliklerini yansitmalidir (§im?ek, 2011, 81).

Kitabin kapagi haricinde resimler siyah-beyazdir. Kapaktaki resimde kullanilan renkler, gökku?aginin kabul edilebilir özelligini yansitmaktadir. Ayrica a?agida görüldügü üzere kapaktaki resim, kitabin hitap ettigi ya? düzeyine uygun olarak çocugun dü? gücünü harekete geçirir ve anlatimi somutla?tirir.

Öyküler sayfa düzeni bakimindan, sayfa kenarlarindaki bo?luklarla okuma-izleme rahatligi saglamaktadir.

''Dalgalar Dedikoduyu Sever'' adli kitap 7-9 ya? düzeyine uygundur. Kitaptaki öykülerde kullanilan harf büyüklügü, kitabin hitap ettigi ya? düzeyine uygun degildir. Öykülerde resimler, metin ile ili?kili ve uyumludur. Ancak kitabin hitap ettigi ya? düzeyine göre resimlere yeterince yer verilmemi?tir. Resimlerle ilgili tespit edilen diger bir olumsuzluk ise, resimler siyah beyazdir, gerçege uygun çizilen resimler renkli ve parlak degildir. Sadece kitabin kapak tasarimindaki resim, a?agida görüldügü üzere renkli, kitabin ba?ligina uygun ve ilgi çekicidir.

Öyküler sayfa düzeni bakimindan, sayfa kenarlarindaki boçluklarla okuma-izleme rahatligi saglamaktadir.

''Penguenler Flüt Çalamaz'' adli öykü kitabi, 10-12 ya§ grubuna hitap etmektedir. Öykülerde kullanilan harf büyüklügü, kitabin hitap ettigi ya§ düzeyine uygun degildir. Resimler, öykülere geçmeden önce her öykünün baçligina uygun olarak bir tane verilmiçtir. §imçek'e (2011) göre, 9-12 ya§ ve üstü için 3/4'ü yazi, 1/4 'ü resimdir. Ancak her öyküde sadece bir adet görsele yer verilmesi yeterli degildir. Öykülerdeki resimler, siyah-beyaz basilmiçtir. Açagida görüldügü üzere sadece kapak tasarimindaki resim renkli olarak basilmiçtir.

Yukarida çekilde görüldügü üzere, kitabin tasarim özelliklerinde belirtilmesi gereken bir diger olumsuzluk, öykülerin sayfa düzeni bakimindan, sayfa kenarlarindaki boçluklarla okumaizleme rahatligi saglamamasidir. Sever (1995), çocuk kitaplarindaki sayfa kenarlarinda geniç boçluklarin bulunmasi gerektigini belirtmiçtir. Kitapta sayfa kenarlarinda, çocugun okumaizleme rahatligi saglamasi için yeterli boçluk bulunmamaktadir.

4.SONUÇ, TARTI§MA VE 0NERÍLER

Araçtirmada Sevim Ak'in öykülerinin çocuga görelik ilkesi açisindan taçimasi gereken özelliklerin incelenmesiyle §u sonuçlara ulaçilmiçtir:

* Öykülerin çocuga görelik ilkesi açisindan bulundurmasi gereken içerik özellikleri konu, tema (izlek), karakter(ler), dil ve anlatim, ileti ve çevre açisindan degerlendirilmiç ve çocuga göre oldugu belirlenmiçtir.

* Öykülerdeki tema ve konu degerlendirmesinde Millî Egitim Bakanligi Türkçe Dersi (1-8. Siniflar) Ögretim Programi (2015) esas alinmiçtir. Öykülerdeki temalar ve konular, programda yer alan temalar ve konu örneklerine uygundur.

* Öyküler dil ve anlatim açisindan çocuga görelik ilkesine uygundur. Anlatimda açiklik, akicilik ve duruluk görülmektedir. Öykülerde çocugun günlük hayatinda kullandigi kelimelere yer verilmiçtir. Çocugun ya§ düzeyine göre olumsuz kullanim oluçturabilecek ifadeler yok denecek kadar azdir. Ancak öykülerde az da olsa yazim yanliçligi tespit edilmiçtir.

* Kitabin hitap ettigi ya§ düzeyine göre, metinlerde uygun yazi puntosu kullanilmadigi tespit edilmiçtir.

* Öykülerin çocuga görelik ilkesi açisindan bulundurmasi gereken tasarim özellikleri sayfa düzeni ve resimlemeler olarak degerlendirildiginde çocuk gerçekliginin göz önünde bulundurulmadigi gözlenmi§tir. Ancak kullanilan kâgidin mat ve dayanikli olmasi olumlu bir özellik olarak göze çarpmaktadir.

* incelenen bir kitabin sayfa kenarlarinda, çocugun okuma-izleme rahatligi saglamasi için yeterli boçluk yoktur. Bu kitabin boyutlarinin diger kitaplara göre küçük oldugu görülmektedir.

* Öykülerde kullanilan resimler, metin ile iliçkili ve uyumludur ancak ya§ düzeylerine göre metin-resim oranlari uygun degildir. Ayrica bazi kitaplarda resimler siyah beyazdir sadece kapak resimleri renklidir.

* Sevim Ak öykülerinde, yaçamin içerisinde olan konulari çocuk gerçekçiligi içerisinde ele almiçtir. Yazar bu gerçekligi ele alirken, çocugu kimi zaman düçsel bir yolculuga çikarmaktadir. Bu, çocugun hayal gücünü geliçtirmesi, duygu ve düçünce dünyasini zenginleçtirmesi açisindan önemlidir.

* Öykülerdeki karakterler çocuk okura model olabilecek, devingen özellikler taçimaktadir.

Çaliçmada Sevim Ak'in öyküleri, içerik ve tasarim özellikleri açisindan çocuga göre olup olmadigi incelenmiçtir. Öykülerin içerik özellikleri açisindan çocuga göre oldugu tespit edilmiçtir. Ancak öykülerin tasarim özelliklerinde bazi eksiklikler belirlenmiçtir. Öykülerin sayfa düzeni ve resimlemelerinde çocuk gerçekliginin göz ardi edilmesi, yayinevlerinin ticari kaygilarindan kaynaklanmiç olabilir.

Çaliçmadan elde edilen sonuçlara dayanarak §u önerilerde bulunulabilir:

* Çocuk edebiyati ürünlerinde, çocugun ilgi ve ihtiyaçlarini dikkate alan, çocuk gerçekligini ele alan konulara yer verilmelidir.

* Çocugun anlam evrenini etkiledigi düçünülerek, çocuk öykülerinde dil ve anlatima ayri bir özen gösterilmelidir. Yazim yanliçligi konusunda gerekli hassasiyetin gösterilmesi gerekir. Çünkü çocuk, yazim yanliçligi yapilan kelimeleri ilk defa görüyor olabilir.

* ilkokullarda sinif ve Türkçe ögretmenleri, Sevim Ak'in öykü kitaplarini derste okuma saatlerinde ve okul diçinda ögrencilerine okumalari için önerebilirler.

* Çocuk edebiyati ürünleri tasarim özellikleri bakimindan çocuga görelik ilkesine uygun olmalidir. Öykülerdeki metin-resim oranlari ya§ düzeylerine uygun olmalidir.

* Kapak tasarimina gösterilen özen, kitaplarin içinde yer alan resimlerde de gösterilmeli, çocuk gerçekçiligine uygun olarak resimler renkli ve ilgi çekici olmalidir.

* Kitabin hitap ettigi ya§ düzeyine göre, metinlerde uygun yazi puntosu kullanilmalidir.

* Kitaptaki sayfa düzeni, çocugun metni takip etmesini kolaylaçtirmalidir. Kitapta sayfa kenarlarinda, çocugun okuma-izleme rahatligi saglamasi için yeterli boçluk bulunmalidir.

* Çocuk edebiyati ürünlerinde yer alan karakterler, çocuga model olabilecek, iyi geliçtirilmiç, devingen (degiçen) olmalidir.

Sidebar

SUMMARY

Children should be introduced to quality works of children's literature from the early ages. The literary works that enrich the emotions and the world of thought of the children also turn make fine literates by getting the children adopt the habit of reading. Therefore, both the parent and the teachers should be fully aware in this regard when selecting and recommending books for the children and to the children. The works of children's literature should be according to the child in terms of the content and design (stylistic) characteristics. The stories that are utilized both for the classes and for extra curriculum activities should also comply with the principle of relativity.

The purpose of this study is to determine whether the stories from Sevim Ak comply with the principle of relativity for children. The following works of Sevim Ak ''Toto'nun Sinifi, Çilekli Dondurma, Pembe Ku§a Ne Oldu, Dalgalar Dedikoduyu Sever, Penguenler Flüt Çalamaz'' were analyzed under the sub sections of Content Properties and Design Properties by taking the principle of relativity for children into account. A total of thirty four stories were analyzed from five books from Sevim Ak (three of them were published by Can Publishing while two were published by Yapi Kredi Publishing. Since the very first thing in a book that would draw the attention of a kid is its stylistic properties; the design related properties of a book bear as much importance as its content. This point should required attention from those who work on a child's book.

In this study, five story books of Sevim Ak were selected randomly and the compliance of the stories to the principle of relativity was analyzed with the method of descriptive analysis. The content related properties of Sevim Ak were dissected in terms of the language and expression, characters, plot, theme, dialogue and the ambiance and were found out to be in compliance with principle of relativity. The Ministry of Education Turkish Lesson Curriculum (Classes 1-8, 2015) was based upon for the theme and plot analysis of the stories. The themes and subjects in the said stories comply with the examples of themes and subjects / plots in the curriculum program.

The characters in the stories are dynamic and they raise the attention and interest to reading as they can be models for children. The number of the expressions that may be considered as negative use for the age group that the stories aim at is almost none. The vocabulary elements such as the reduplications and proverbs were featured in the stories as well. In addition, the presence of the rhetoric in the stories leads to the concretization according to the age group that the stories aim at.

The morphological properties of a book are important for encouraging a child to read. It was analyzed whether the design (style) properties of Sevim Ak's children's books comply with the principle of relativity for the children in terms of paper, page format and layout and the arrangement of images. In addition to the positive features of the morphological properties of the author's storybooks, some shortcomings were also detected. The fact that the paper, used for the book being opaque and durable stands out as a positive feature. The images within the stories can be associated with the story and they are such as to increase the ability of text comprehension. However, the text - image ratio in some of the books is not suitable for the age range, which the storybooks aimed at. In some books, the images are black & white while only the cover illustrations are colored. Another negative element that should be mentioned regarding the morphological properties of the books is that the books do not provide reading - following comfort due to the side margins in pages in terms of the page format. It is apparent that the dimensions of the book are small compared to the books. In addition, it is revealed that unsuitable type size was used in the text for the age groups that the stories are aimed at.

Based on the results of the study, the following recommendations were provided; the subjects / plotlines that meet with the interest and needs of the children and the subjects that are related with the reality of a child should be featured in children' s literature. By considering that the language and expression affects the semantic universe of a child, this should be paid full attention. The necessary attention should also be given to the subject of misspelling. The homeroom teachers as well as the Turkish teachers in primary schools may recommend Sevim Ak's storybooks for reading both in and out of the class. The works of the children's literature should comply with the principle of relativity for the children in terms of the design properties. The text - image ratio in the books should be according to the age groups. The attention that is paid to the cover design should also be paid to the images inside the book. The type size of the texts should be fit for the age that the book is aimed at. The page format of the book should render the child to follow the text easily. The characters that are featured in a children's book should be well developed and dynamic such as to be a model for the child.

References

KAYNAKLAR

Ak, S. (2009). Çilekli dondurma. (1. Baski). istanbul: Can Çocuk.

Ak, S. (2007). Pembe ku§a ne oldu. (4. Baski). istanbul: Can Çocuk.

Ak, S. (2011). Toto'nun sinifi. (1. Baski). istanbul: Can Çocuk.

Ak, S. (1998). Dalgalar dedikoduyu sever. (1. Baski). istanbul: Yapi Kredi Yayinlari.

Ak, S. (1993). Penguenler flüt çalamaz. (1. Baski). istanbul: Yapi Kredi Yayinlari.

Arici, A. F. (2005). ilkögretim ikinci kademe ögrencilerinin okuma durumlari (beceri-ilgi-aliçkanlik-egilim). (Yayimlanmamiç Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.

Ba§, B. (2013). Çocuk edebiyati. Abdurrahman Güzel & Halit Karatay (Ed.), Türkçe ögretimi el kitabi (1. Baski) içinde (s. 469-520). Ankara: Pegem Akademi.

Burç, B. (2013). Rifat Ilgaz'in "Bacaksiz'in ba§indan geçenler" adli hikâye serisindeki eserlerin çocuga görelik ilkesi açisindan incelenmesi. (Yayimlanmamiç Yüksek Lisans Tezi). Firat Üniversitesi, Elazig.

Çakir, P. (2013). Türkçe ders kitaplarindaki öykülerin çocuga görelik ilkesi açisindan incelenmesi. Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 8(1), 1171-1180.

Güleryüz, H. (2003J. Yaratici çocuk edebiyati. Ankara: PegemA Yayincilik.

Karatay, H. (2011). Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyati el kitabi. Tacettin §im§ek (Ed.), Çocuk edebiyati metinlerinde bulunmasi gereken özellikler (1. Baski) içinde (s. 81-127). Ankara: Grafiker Yayinlari.

MEB (2015). Türkçe Dersi (1-8.Siniflar) Ögretim Programi, Ankara.

MEB Mevzuat. (2007, Haziran). Ders Kitaplari ile Egitim Araçlarinin incelenmesi ve Degerlendirilmesine ili§kin Yönerge. Tebligler Dergisi. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/2597_0.html (Eriçim Tarihi: 2016, 25 Aralik).

Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsali üzerine bir çaliçma. Eski§ehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (1), 323-343.

Sever, S. (1995). Çocuk kitaplarinda bulunmasi gereken yapisal ve egitsel özellikler. Abece Egitim ve Ekin ve Sanat Dergisi, 107, 14-15.

Sever, S. (2012). Çocuk ve edebiyat. (6. Baski). izmir: Tudem.

§imçek, T. (2011). Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyati el kitabi. (1. Baski). Ankara: Grafiker Yayinlari.

Türk Dil Kurumu (TDK). (2005). Türkçe Sözlük. (10. Baski). Ankara: Türk Dil Kurumu.

Yalçin, A. ve Aytaç, G. (2005). Çocuk Edebiyati. (3. Baski). Ankara: Akçag Yayinlari.

Yildirim, A. ve §imçek, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Ara§tirma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayinlari .