Psikojenik Öksürük/Psychogenic Cough

Headnote

Özet

Psikojenik öksürük, kronik öksürüge neden olan diger nedenler ekarte edildiginde düsünülmesi gereken bir tanidir. Literatürde "Habit öksürük", "tik öksürük" tanimlari ile de beraber kullanilabildigi gösterilmistir. Psikojenik öksürük ile ilgili yayinlarin hepsi olgu sunumu ya da olgu serileri seklinde olup kontrollü çalisma bulunmamaktadir. Bu nedenle taniya ait anamnez ön plana çikan özellikleri olsa bile bu özellikler ayirt ettirici degildir. Telkin, selfhipnoz gibi yöntemler ile tedavisinde basarili sonuçlar alinmistir.

Anahtar sözcükler: Psikojenik öksürük, tik öksürük, habit öksürük, telkin, self-hipnoz

Abstract

Psychogenic cough is a diagnosis of exclusion of other causes of chronic cough. Terms of "habit cough" or "tic cough" have been equated with psychogenic cough. All of the studies on psychogenic cough is based on case reports or case series and no controlled studies existed. For this reason, although history reveals some outstanding features, none of them are discriminating. Suggestion therapy, self-hypnoses and speech therapy are the main therapeutic options for treatment of psychogenic cough.

Key words: Psychogenic cough, tic cough, habit cough, suggestion therapy, self-hypnosis

TANIM

Psikojenik öksürük, kronik öksürüge neden olan diger nedenler ekarte edildiginde düsünülmesi gereken bir tanidir [1-3]. Literatür verileri incelendiginde "habit öksürük" "tik öksürük" tanimlarinin da zaman zaman "psikojenik öksürük" kullanimi ile örtüstügü görülmektedir [4-6]. Bazi yazarlarca bu iki öksürük tipinin farkliliklari oldugu da öne sürülmektedir. Ancak henüz eldeki veriler bunu dogrulamak için yeterli kanit düzeyinde degildir. Psikojenik öksürük, somatoform bozukluk olarak da tarif edilmektedir [7]. Bu bozukluk ICD-10 tani siniflamasinda somatoform solunum sorunlari altinda basmakalip solunum bozuklugu olarak yer almaktadir [4,7].

Psikojenik öksürük pediatrik yas grubunda ve adölesanlarda daha sik bildirilmistir [8-13]. Eriskin yas grubuna dair veriler sinirlidir [14,15]. Veriler olgu sunumu ya da olgu serilerinden elde edilmistir [8-15]. Tanimlama, klinik göstergeler üzerinden gidilerek diger tanilarin ekarte edilmesi sonucu yapilmistir. Olgulardaki klinik özellikler ve/veya yapilan testlerin sensitivitesi, spesifisitesi gibi özellikler sistematik ve prospektif olarak dökümente edilmemistir.

EPIDEMIYOLOJIK VERILER

Klinik durumun isimlendirilmesindeki karisiklik yani sira sik karsilasilmayan bir durum olmasi nedeni ile psikojenik öksürügün sikligina dair veriler sinirlidir. Epidemiyolojik anlamda prospektif arastirma bulunmamaktadir. Nadir görülen bir durumdur. Siklikla çocuklarda ve ergen yas grubunda bildirilmistir. Çocuklarda bir aydan uzun süren ve nedeni bulunamayan öksürüklerin %3-10'u psikojenik öksürük ile iliskili bulunmustur [4]. Kiz ve erkek çocuklarda esit sikliktadir [7].

KLINIK ÖZELLIKLER

Bazi klinik özelliklerin psikojenik öksürük ile iliskili oldugu öne sürülmüstür. Bu bölümde siralanan öksürük özellikleri "psikojenik öksürük"te siklikla karsilasilmakla birlikte ayirt ettirici özellikte degildir [3-15].

Öksürük, "havlar sekilde" patlayici bir öksürüktür. Spontan olarak olusur, bireysel özellik tasiyabilir, bir bireydeki her öksürük öncekine benzer. Çocuk tarafindan istendiginde ortaya konabilir. Uzaktan dahi duyulabilir bir siddettedir. Hastanin günlük aktivitesini bozar. Ancak keyif alinan bir aktivite sirasinda öksürügün azaldigi dikkati çekmistir. Genelde öncesinde bir soguk alginligi hikayesi bulunur. Öksürük uykuda ortaya çikmaz: Hastalarin önemli bir oraninda gece veya gündüz uyku sirasinda öksürügün kayboldugu gözlenmistir. Ancak, nadiren de olsa, psikojenik öksürük tanisi alip uyku sirasinda öksürügü olan olgular da bulunmaktadir. Okula gitmeme ve/veya ailenin daha fazla dikkatini çekmesi gibi ikincil kazançlar söz konusudur. Olgu, öksürügüne karsi kayitsizdir. Öksürük anne/baba/doktor gibi taniklar varliginda daha belirgindir. Duygusal tetikleyiciler durumunda (üzüntü, kaygi vb.) öksürük artar. Sürekli olarak bogazi temizleme davranisi vardir. Öyküde siklikla ailede ayrilma, ebeveyn/ kardes kaybi, cinsel taciz, ailenin kontrolcü tavir göstermesi, sik okul ve ev degistirme, akran zorbaligi, aileden, ögretmenlerden çocuga yönelik asiri beklentiler gibi özellikler kaydedilmistir. Öksürük nedeni ile verilen diger ilaç tedavilerine yanitsizdir.

TANI

Psikojenik öksürük, kronik öksürüge neden olan tüm organik ve genetik nedenler ekarte edildikten sonra düsünülmelidir [1-4,16,17]. Enfeksiyondan sonra dört haftadan daha uzun süre devam eden öksürüklerde düsünülmelidir. Öyküdeki yukarida tanimlanan özellikler psikojenik öksürük varligini destekleyici nitelikte olmakla birlikte bu duruma spesifik degildir.

Psikojenik öksürük düsünülen tüm olgularin psikiyatrist/ çocuk psikiyatristi tarafindan degerlendirilmesi gereklidir. Bu çocuklarda, konversiyon bozuklugu (%29) anksiete ve depresyon (%12.2) gösterilmistir [14].

AYIRICI TANI

Kronik öksürüge neden olan tüm durumlar psikojenik öksürügün ayirici tanisinda düsünülmesi gerekir [1-4,16,17]. Bunun yani sira kronik öksürüge neden olan temel hastaliklar ve durumlar ekarte edildiginde özellikle çocukluk yas grubunda görülen bazi durumlarin/hastaliklarin net ayriminin yapilmasi gerekir. Psikojenik öksürük ayirici tanisinda özellikle dikkate alinmasi gereken tik bozukluklari asagida yer almaktadir [4,18,19].

Tik bozukluklari

Tik seklinde ortaya çikan öksürük 3 ana grupta incelenir [4,20]. Geçici tik bozuklugu siklikla kendiliginden bir yildan kisa bir süre içinde geçer. Kronik motor veya vokal tik bozuklugunda bir yildan uzun süren öksürük tiki vardir. Tourette sendromunda motor ve vokal tikler kronik olarak beraber görülür. Tikler, obsesif kompulsif bozukluk ve dikkat eksikligi hiperaktivite bozuklugu gibi durumlarla siklikla birliktelik gösterir. Tiklerin dogal seyrinde artis ve azalmalar görülür. Agir ve kronik olgularin tedavisinde antipsikotik ilaçlar kullanilir. Bu ilaçlarin olasi ciddi yan etkileri nedeniyle tedavi karari dikkatle alinmalidir [4,20].

Tik; ani baslangiçli, kisa, aralikli, istemsiz ve yari istemli hareketler ya da seslerden olusur. Vokal tikler, bogaz temizleme, öksürük, havlama benzeri gibi sesleri içerebilir. Hastalar tikleri en azindan belli bir süre için bastirabilir. Tiklerle psikojenik öksürügün ayirici tanisi her zaman kolay olmayabilir. Ayirici tani için bozuklugun baslangiç yasi, okul öncesi dönemde basit motor tiklerin varligi, aile öyküsü ve eslik eden diger psikiyatrik bozukluklar önemlidir. Tikler de duygusal streslerle arttigi için, ayirici tanida bu özelligi kullanmak zordur. Tipik klinik tablonun izlendigi olgularda, diger tikler veya tik varligini düsündürecek, yukarida söz edilen özelliklerin olmadigi durumlarda, hastada psikojenik öksürük oldugunu düsünmek daha dogru bir yaklasim olarak görünmektedir [4,20].

TEDAVI

Tedavi edilmezse semptomlar yillar boyu sürebilir. Bu olgularin tedavilerinde çesitli tedavi yaklasimlari önerilmistir. Önerilen tedavilerin, kontrollü çalismalarda denenmis yöntemlerden daha çok olgu serilerine dayanmakta oldugu göz önünde bulundurulmalidir. Tedavide ilk yapilmasi gereken, altta yatan bir genel medikal durumun olmadiginin açiklanmasi, çocugun ve ailenin rahatlatilmasi, belirtileri ortaya çikarabilecek akran zorbaligi gibi durumlarin önlenmesi ve aile ve ögretmenlerin beklentilerinin çocugun yeteneklerine uygun bir düzeye çekilmesidir [4,7,20]. Çocugun farkindaligini arttirmak için ve distraksiyon ile belirtilerin azaldiginin çocuga gösterilmesi ve günlük tutulmasi faydali olabilir. Distraksiyon için lolipop veya ilik su yudumlamak gibi yöntemler de kullanilabilir [4,20]. Eslik eden anksiyete bozuklugu veya depresyonu olan olgularda bu bozukluklarin ayrica tedavisi yapilmalidir. Aile sorunlarinin çok belirgin oldugu durumlarda aile terapisine basvurulabilir. Kendilerinde belirgin anksiyete bozuklugu olan anne babalar çocuklarinin kaygilarini gidermekte daha az basarili olduklarindan, bu durumun ayrica ele alinmasi gerekli olabilir.

"Telkin" terapisi

Hastaya öksürügün mekanizmasi anlatilir ve test sonuçlari paylasilir [4,21]. Öksürügün organik bir nedeninin saptanmadigi, tehlikeli olmadigi ve kontrol edilebilir bir durum oldugu vurgulanir. Uyari ile öksürügün durabilecegi ögretilir. Bu sekilde günlük öksürük sayisi giderek azalir. Benzer sekilde, bazi yazarlar tarafindan hastanin gögsüne bir çarsafin siki bir sekilde sarilmasi ve hastaya, bu sekilde öksürük nedeniyle zayiflayan kaslarinin destekleneceginin söylenmesiyle olgularin çok büyük bir kisminda öksürügün hizli bir sekilde düzeldigi bildirilmistir [22].

Hipnoz

Kendi kendini hipnozda, hastanin kendisi üzerindeki kontrolü arttirilir ve davranislarini kontrolü saglanir [4,23]. "Öksürügün daha iyi oldugunda ne yapmak istersin?" gibi bir soru öksürügün geçecegini telkin eder. Basari hipnoz sirasinda saglanan gevseme ve öksürügün algilanmasindaki degisime baglidir. Ikincil kazançlarin önlenmesi için çocugun okula devami saglanmalidir. %90'a varan basari orani bildirilmistir ve olgularin önemli bir kisminda ilk seanstan sonra düzelme görülür.

Konusma tedavisi

Öksürügün baslangiç asamasinda uygulanan bir solunum teknigi ile öksürügün baslamasinin önlenmesidir [4]. Diyafragmadan nefes alinmasi, kas gevsemesinin saglanmasi, rahat nefes ve/veya yutma ile öksürügün baslamasinin engellenmesi seklinde uygulanir.

Sonuç olarak, psikojenik öksürük, kronik öksürüge neden olan diger nedenler ekarte edildiginde akla gelmesi gereken bir durumdur. Bu klinik durum ile ilgili bilgi, olgu serilerinden elde edilen verilere dayandirilmistir. Bu nedenle, bu klinik tabloya özgü durumlarin tanimlanmasi için yeterli kanit bulunmamaktadir. Nadir görülen bir klinik durum olup, çocuklarda daha siktir. Tanisal anlamda eldeki ipuçlari, öksürügün uyku sirasinda siklikla olmamasi, keyif alinan aktiviteler sirasinda azalmasi, ailede ya da çocugun kendisinde sorun olmasi, bilinen öksürük tedavilerine yanit vermemesidir. Bu olgularin mutlaka bir psikiyatrist/çocuk-ergen psikiyatristi tarafindan degerlendirilmesi gerekir. Ayirici tanida en büyük zorluk tik bozukluklarindan ayirma ile ilgili ortaya çikabilir. Kontrollü çalismalara dayanmasa da, olgu serilerin- de "telkin" tedavisi, ve kendini hipnoz etme gibi tedavi yaklasimlari ile basarili sonuçlar bildirilmistir.

References

KAYNAKLAR

1. Boulet LP. Future directions in the clinical management of cough: ACCP evidence-based clinical practice guidelines. Chest 2006;129:287-92. [CrossRef]

2. Gibson PG, Chang AB, Glasgow NJ, et al; CICADA. CICADA: Cough in Children and Adults: Diagnosis and Assessment. Australian cough guidelines summary statement. Med J Aust 2010;192:265-71.

3. Velasco-Zúiga R, Benito-Pastor H, Del Villar-Guerra P, et al. Psychogenic cough: a diagnosis of exclusion. Pediatr Emerg Care 2012;28:1218-9. [CrossRef]

4. Irwin RS, Glomb WB, Chang AB. Habit cough, tic cough, and psychogenic cough in adult and pediatric populations: ACCP evidence-based clinical practice guidelines. Chest 2006;129:174-79. [CrossRef]

5. Weinberg EG. 'Honking': Psychogenic cough tic in children. S Afr Med J 1980;57:198-200.

6. Kravitz H, Gomberg RM, Burnstine RC, et al. Psychogenic cough tic in children and adolescents. Nine case histories illustrate the need for re-evaluation of this common but frequently unrecognized problem. Clin Pediatr (Phila) 1969;8:580-3. [CrossRef]

7. Grüber C, Lehman C, Weiss C, et al. Somatoform respiratory disorders in children and adolescent-proposal for a practical approach to definition and classification. Pediatric Pulmonol 2012;47:169-205. [CrossRef]

8. Shuper A, Mukamel M, Mimouni M, et al. Psychogenic cough. Arch Dis Child 1983;58:745-7. [CrossRef]

9. Grumet GW. Psychogenic coughing: a review and case report. Compr Psychiatry 1987;28:28-34. [CrossRef]

10. Schwartz G. Psychogenic cough. Am J Emerg Med 1998;16:617-8. [CrossRef]

11. Homnick DN, Pratt HD. Respiratory diseases with a psychosomatic component in adolescents. Adolesc Med 2000;11:547-65.

12. Beech MJ. Psychogenic cough. Med J Aust 2000;172:623-4.

13. Milner AD. Psychogenic cough in childhood. Br Med J (Clin Res Ed) 1985;290:1847-8. [CrossRef]

14. Bhatia MS, Chandra R, Vaid L. Psychogenic cough: a profile of 32 cases. Int J Psychiatry Med 2002;32:353-60. [CrossRef]

15. Mastrovich JD, Greenberger PA. Psychogenic cough in adults: a report of two cases and review of the literature. Allergy Asthma Proc 2002;23:27-33.

16. Niggemann B. How to diagnose psychogenic and functional breathing disorders in children and adolescents. Pediatr Allergy Immunol 2010;21:895-9. [CrossRef]

17. Linz AJ. The relationship between psychogenic cough and the diagnosis and misdiagnosis of asthma: a review. J Asthma 2007;44:347-55. [CrossRef]

18. Weinberger M. The habit cough syndrome and its variations. Lung 2012;190:45-53. [CrossRef]

19. Ishizaki Y, Kobayashi Y, Kino M. Chronic and persistent cough related to vulnerability to psychological stress: tic or psychogenic? Pediatr Int 2008;50:392-4. [CrossRef]

20. Fitzgerald DA, Kozlowska K. Habit cough: assessment and management. Paediatr Respir Rev 2006;7:21-5. [CrossRef]

21. Lokshin B, Lindgren S, Weinberger M, et al. Outcome of habit cough in children treated with a brief session of suggestion therapy. Ann Allergy 1991;6:579-82.

22. Cohlan SQ, Stone SM. The cough and the bedsheet. Pediatrics 1984;74:11-5.

23. Anbar RD, Hall HR. Childhood habit cough treated with selfhypnosis. J Pediatr 2004;144:213-7. [CrossRef]