Internet, Siberseks ve Sadakatsizlik/Internet, Cybersex and Infidelity

Headnote

ÖZET

?nternet kullan?m?n?n yayg?nla?mas? ili?kilere de yans?maktad?r. Sohbet odalar?nda arkada?l?k ve flörtten çevrim içi sadakatsizlik ve cinselli?in payla??lmas?na do?ru geni?leyen bu alanda siberseks ba??ml?l??? ve suç olu?turan davran??lar da dikkat çekmekte ve merak uyand?rmaktad?r. ?nternet üzerinden cinsel doyum aray???n?n kayg? ve s?k?nt?y? azaltmak, yaln?zl?k, depresyon, öfke ve hayal k?r?kl??? gibi duygular? ifade etmek, ili?kide yak?nl?k ve uzakl??? ayarlayamamaya kar?? dayanak olu?turmak gibi bir çok i?levi olabilir. ?nternet üzerinden cinselli?e inan?lmaz bir kolayl?kla ula??lmas?, evde ya da i?yerinde hatta cep telefonlar?yla her an eri?ilir olmas? yayg?nl???n?n önemli nedenlerinden biridir. Kimli?in aç??a ç?km?yor olmas?, gerçek ya?amda sorgulanabilecek özelliklerin kolayl?kla k?l?k de?i?tirebilmesi ve üzerine gidilememesi bir di?er nedeni olu?turur. Ayr?ca maliyeti azd?r. Öte yandan sosyal yal?t?m? art?rarak, ili?kilerdeki güveni zedeleyerek, kendili?in ruh ikizini buldu?unu hissetti?i, kar??l?kl? hayranl?k ve idealle?tirmenin oldu?u bir sanal ayna evresini izleyen dramatik sonuçlara yol açarak bireylerin yard?m aray???na yönelmesine neden olmaktad?r. Bu yaz?da internet kullan?m?yla ba?lant?l? sadakatsizli?in tan?m?, özellikleri, türleri, ba?lant?l? unsurlar, ili?kilerde yol açt??? olumsuz sonuçlar ve tedavi seçenekleri ele al?narak çiftler ve aileler üzerine olan etkileri gözden geçirilmi?tir. Ayr?ca siberseksin giderek ba??ml?l??a dönü?mesinin yol açt??? sorunlara da dikkat çekilmektedir

Anahtar Sözcükler: siberseks, internet, sadakatsizlik, internet seks ba??ml?l???

ABSTRACT

Increasing use of internet has numerous reflections on relationships. Within the range of chatroom friendship and flirting to shared sexuality, cybersex addiction and criminal behaviours are among the most intriguing. Searching for sexual satisfaction on internet may have a number of functions such as decreasing anxiety and distress; expressing emotions such as loneliness, depression, anger and disappointment; or providing support to not being able to judge the level of intimacy in a realtionship. The incredible ease with which one obtains sexual content on the internet, at home, at the work place or even through mobile phones is one of the most important reason for its widespread prevalence. Another important allure of the cybersex is its anonimity, the relative ease to disguise normally disturbing characteristics and its being mostly ignored by others. It is also low-cost. On the other hand it causes increased social isolation, damages trust in relationships, and causes the individual to seek for help due to dramatic consequences following a period of virtual mirroring, when the feeling of finding a soulmate causes mutual adoration and idealization. This review examines the definition of infidelity in the context of internet use, its characteristics, types and various aspects; its negative consequences on relationships; its effects on couples and families; and treatment alternatives. The problems caused by increasing compulsivity of cybersex are also highlighted.

Keywords: cybersex, internet, infidelity, internet sex addiction

Internetin 1990'lar?n ortas?ndan itibaren giderek artan bir ?ekilde kullan?lmas?yla birlikte di?er insanlara ve her türlü bilgiye ula??m hayal edilemeyecek düzeyde kolayla?m??t?r. Bu kolayl???n olumlu yönleri olsa da baz? bireylerin internet kullan?m?n?n süre ve içeri?ini kontrol edememesinin sosyal, mesleki ve ki?isel ya?amlar?n? olumsuz etkiledi?i vurgulanmaktad?r.[1-3] ?nternetin patolojik kullan?m? ki?ileraras? ili?kilerin yan? s?ra evlilik ili?kisini de etkilemektedir. Özellikle e?lerden birinin internet üzerinden ili?ki (siber-ili?ki) içinde olmas? evlilik d??? ili?kilere yeni bir boyut kazand?rmaktad?r. ?nternet üzerinden ili?kiler yoluyla sadakatsizli?in gerçekle?mesi ile sadakatsizlik aras?ndaki ortak alan evlilik d??? bir ki?i, gizlilik ve fanteziyi içermektedir. ?nternet ili?kilerine özgü olan çiftin nadiren kar??la?mas?d?r. Cinselli?in internet üzerinden ifade edilmesinin cazip taraf? eri?ilebilirlik, anonimlik ve maliyetinin azl???d?r.[4]

Siberseks ba??ml?l??? da benzer ?ekilde kimli?in sakl? tutulabilmesi (anonimlik), uygunluk ve kaç?? ile aç?klanmaktad?r.[5] Ayr?ca uzun süreli bir ili?kide zaman içinde kurulan özel dü?ünce, duygu ve s?rlar?n payla??m?na dayal? yak?nl?k internet ili?kilerinde de h?zla kurulmaktad?r. Ayn? ilgileri payla?an ki?iler birbirlerini h?zla bulmakta ayn? h?zda da kopabilmektedir. ?nternet üzerinden cinselli?in duygusal ba?lanmay? kolayla?t?rd???, gerçek ili?kiden uzakla?t?rd???, kad?nlar daha fazla önemsese de kad?n ya da erkek olman?n bu eylemlerin ili?kiye getirdi?i yükü de?i?tirmedi?i belirtilmektedir.[6] Yak?n ili?ki içindeki e?lerden birinin internet üzerinden yürüttü?ü eri?kin sohbet odalar?nda gezinme, cinsel içerikli eri?kin sitelerine üye olma, sohbet odas?nda flört, siberseks, çevrimiçi romantik ili?ki kurma gibi farkl? düzeylerde aktivitelerin anlam? hem ki?inin kendisi hem partneri hem de ruh sa?l??? alan?nda çal??anlar için oldukça mu?lak olabilmektedir.[7]

Olgu.1'de aktar?lan öykü yakla??k on y?ldan beri ülkemizde de farkl? düzeylerde kar??la?t???m?z öykülerden biridir. ?nternetle ba?lant?l? cinsellik ve sadakatsizlik psikiyatri prati?inde farkl? klinik tablolara giderek daha fazla e?lik eden bir tema haline gelmektedir. Sosyal, yasal ve kültürel boyutlar? da olan konuyla ilgili literatür gözden geçirilerek tan?m?, etkileri ve tedavisi üzerine fark?ndal?k olu?turmak amaçlanm??t?r. Bu amaçla internet ortam?nda Medline ve Türk Psikiyatri Dizini gibi online veri tabanlar? "internet infidelity", "cyber-affairs", "cybersex" anahtar sözcükleri kullan?larak tarand?. Tarama sonuçlar? aras?nda konuyla ilgili bulunan 51 makale ve tezin tam metnine eri?ildi. Tez ve posterler d???nda eri?ilen 41 makalenin 12'si internet ba??ml?l???, pornografi gibi yaz?n?n konusu ile do?rudan ili?kili olmamas? nedeniyle elendi. Literatür internet arac?l???yla yürütülen romantik ili?kilerden,[8] siberflört,[ 9] siber-ili?kiler,[10] siber-aldatma,[11,12] siberseks ,[13-15] internet seks davran??lar? [6] ve internet arac?l???yla sadakatsizli?e [16,17] uzanan yelpazede gözden geçirme, olgu sunumlar? ve ara?t?rma yaz?lar?n? içermektedir.

Tan?mlama

Sadakatsizlik (infidelity) ba?l? olma taahhüdünde bulunulan ili?kinin d???nda, çiftin ili?kisine zarar verecek ve ili?kideki yak?nl??? olumsuz etkileyecek her türlü duygu, dü?ünce ve davran?? olarak tan?mlan?r.[14] Çiftin payla?t??? ve ba?kalar?na aç?k olmayan bir duygusal yak?nl?k düzeyi vard?r. Dolay?s?yla sadakatsizlik büyük oranda e?lerin birbirleriyle olan anla?malar?na bak?? aç?lar? ve bu anla?may? ne zaman tehdit alt?nda olarak tan?mlad?klar?na ba?l?d?r. Bireylerin çevrim içi sadakatsizli?i sadece cinsellikle s?n?rlamad??? duygusal k?sm?n?n san?landan daha önemli oldu?u bildirilmi?tir.[9]

?nternetle ba?lant?l? sadakatsizlikte gizlili?in temel unsur oldu?u kabul edilse de tan?m? ve tedavisi tart??mal?d?r.[18] ?nternet ili?kileri ki?inin evi ya da i? yerinin gizlili?i içinde yürütülebilir. Ki?i kimli?ini tümüyle gizleyebilir ya da çarp?tabilir. ?li?ki gece ya da gündüz her hangi bir anda, çok fazla çaba harcamaks?z?n, ki?inin günlük ya?am?n? çok da fazla etkilemeden sürdürülebilir.[ 9] ?nternetteki ili?kisini gizlilik içinde yürüten e? biri yakla?t???nda h?zla ekran? de?i?tirir, posta kutusunu bo?alt?r ya da yaz??malar? siler. Öte yandan silinmeyen e-postalar ya da sohbet odas?ndaki yaz??malar nedeniyle e?ine yakalan?r.

?ki ki?i internet üzerinden etkile?ime girdi?inde konu?ma genellikle ko?ulsuz destek ve rahatlama içerir. E?leriyle ili?kilerinde yoksunlu?unu çektikleri heyecan, romantizm ve ihtiras fantazilerini sunabilir. Bireyler evlilik içindeki çat??ma ile ba?a ç?kmaya çal??mak yerine "gerçek" konulardan kaçmak için siber-ili?kiyi kullan?r. Siber-çift bir diyalo?u sürdürecek kadar klavye kullanmaktan öte enerji harcamaks?z?n birbirlerini destekleyen ve besleyen bir çift haline gelebilir. Üçüncü bir ?ahs?n elektronik yolla zedelenen duygulara anlay?? ve yat??t?rma sunmas? çözümlenmemi? konularla ya da e?e kar?? duyulan ifade edilememi? öfkeyle ba?a ç?kman?n bir yolu haline gelebilir.[5]

?nternette Sadakatsizlik Türleri

Siber-ili?kiler yelpazesinin bir ucunda ço?u eri?kin için tipik olan basit merak, di?er ucunda ise seks ya da ili?ki ba??ml?lar?na özgü olan obsesif tutulum yer al?r. ?nternet ili?kisi delicesine tutulmayla ba?lar, giderek so?uyarak ara s?ra ilgilenmeye geriler.[19] Ço?u ki?i internete bir ili?ki ya?amak amac?yla girmemektedir. Siber-ili?kiler genellikle masum niyetlerle ba?lar. ?nsanlar bir sohbet odas?na girerek ya da kullan?c?lar grubuna kat?larak ortak ilgilerini konu?maya ba?larlar. Müphem bir güç, an?nda tatmin ve neredeyse evrensel olan ilginç, çekici ve arzulan?r olma iste?i bir araya geldi?inde internet kullan?c?s? kendini bir anda h?zla geli?en ve ivmesi kontrol edilemeyen bir ili?ki içinde bulabilir.[14] Gizlilik ve anonimlik sayesinde kad?nlar ke?fedilmeden farkl? düzeylerde internet ili?kilerine zannedilenden çok daha s?k kat?lmaktad?r.[ 20]

Siber-flört

Siber-flört sohbet odalar?nda, haber gruplar?nda ya da an?nda mesajla?mayla yürütülen çevrim içi sohbet ?eklinde olabilir. E?lerden biri e?iyle zaman geçirmek yerine siber-dostlar?yla sohbet etmek için internete girmeye ba?lad???nda çift için sorun ba?lar.[14] ?li?ki beklenmedik ?ekilde, ?ans eseri hatta sonucunu dü?ünmeksizin dikkatsizce geli?mi?tir.[21] Flörtün anonimli?i, an?nda gerçekle?mesi ve kolayca eri?ilebilmesiyle çevrim içi cinsellik ve romantik temaslar çok s?kla?m??t?r. Geleneksel flörte göre çok daha h?zl? bir ?ekilde yo?unla??r. Cinsel davran??lara at?fta bulunan do?rudan ve a?ikar yorumlar a??r? cinsel uyar?lmaya neden olarak kolayca masumane flört ile aç?k cinsel etkile?im aras?ndaki çizginin a??lmas?na neden olabilir. Flört a??lmas? dü?ünülmeyen bir s?n?r varl???n? ima eder. Siber-uzayda ise bu tür s?n?rlar yoktur. Bunun yerine yarat?c? cinsel dürtülere hiçbir direnç göstermeyen, s?n?rlar? belli olmayan psikososyal bir bo?luk söz konusudur. Flört her iki taraf?n da fark?na varamad??? bir h?zla aç?k cinsel etkile?im haline gelebilir.[14]

Siber-seks

Ki?i e?iyle cinsel doyuma eri?mek yerine cinsel doyum için internete giriyorsa buna siber-seks denebilir. ?nternet arac?l???yla iki ya da daha fazla ki?inin birbirine cinsel uyar?lma bazen de cinsel doyuma ula?mak amac?yla cinsellik içeren mesajlar göndermesi olarak da tan?mlanmaktad?r.[14]

Siberseks internet kullan?m? ile ili?kilenen bir çok çevrimiçi (online) aktiviteyi içermektedir. Bunlar aras?nda cinsellik içeren sitelere girilmesi; cinsel ya?ama ili?kin aç?k ayr?nt?lar? içeren yaz? ya da görüntülerin internetten indirilmesi, gönderilmesi; söyle?i odalar?nda, bloglarda ve di?er yollarla tan?nmayan ki?ilerle etkile?ime girmek; cinsel ili?kiye girme potansiyeli ta??yan ki?ilerle tan??mak, paral? cinsellik için özel a? bölgelerine girmek; ki?iler aras? s?n?rlar? ihlal ederek e-posta, sosyal a?lar ve di?er internet yollar?yla cinsellikle ilgili istenmeyen etkile?imlere yol açmak yer almaktad?r.[22] Bu etkile?imler bazen gizli ya da yasak olmas? (evlilik d??? ili?ki) ya da suç olu?turmas? (ya?? küçük ki?ilerle ili?ki) nedeniyle sorun olu?turur.

Shaw gerek erkek gerekse kad?nlar?n ki?isellik içermeyen siber-seks ba?lant?lar?n? ya?ad?klar?n? hissetmek için kurduklar?n? öne sürmü?tür.[23] Bu gerçeklikle ba?lant?s?z ileti?im ?ekli temelde siber-seksin en can al?c? unsuru olan fantazi üzerine kurulmu? bir ili?kiyi içerir.

Taraflar e?lerinin onay? ya da kabulünü tehlikeye atmaks?z?n tatmin ararlar. Seks olumlu anlamda sevgi, yak?nl?k, güven, tatmin, mutluluk, zevk, yarat?c?l?k ve co?ku ile ba?lant?land?r?l?rken, olumsuz anlamda ise reddedilme, mesafe, ac?, kötülük, pislik ve boyun e?meyle ili?kilendirilebilir. Siberseksin anonimli?i sayesinde, cinsel fantazilerin yan? s?ra ki?inin e?inde isteyebilece?i tüm idealle?tirilmi? olumlu özellikler siber-e?le özde?le?tirilir. Bu da geriye "gerçek" e?in rekabet edebilece?i bir ?ey b?rakmaz. Bazen dolayl? olarak ailedeki sorunu yans?t?r.

Duygusal ba? içermeyen ili?kiler ya da seri ili?kiler olumsuz sonuçlara yol açt??? farkedilse de davran??lar üzerinde kontrolün kurulamad???, siberseks ba??ml?l???n?n sözkonusu oldu?u ili?kilerdir.[24] Soruna yol açan davran?? haftada 20 saati a?an a??r? internet kullan?m? ile bir aradad?r.

Siberseksi kullananlar? s?n?fland?ran Cooper ve arkada?lar? [4] kompulsif olan grubun cinsellikle ilgili zorluklar? oldu?unu, çevrim içi cinsel aktivitelerin sorunu daha da t?rmand?rd???n? ifade etmektedir. Stresli dönemlerde internet üzerinden cinsel aktivitelere e?ilim gösteren grup ise geçici bir kaç?? ya da bu dönemlerde ortaya ç?kan rahats?z edici duygularla ba?a ç?kmak için bu yolu kullanmaktad?r. Depresyonla ba?a ç?kmak için çevrimiçi cinselli?e ba?vuranlar da di?er bir grubu olu?turmaktad?r. Depresyon ve anksiyete gibi duygular?n fark?na varmak yerine dikkat ve odaklanma k?sa süreli amaçlara kayd?r?larak masturbasyon ve orgazm ile cinsel doyuma ula??l?r. Kompulsif siberseks davran?? üzerinde kontrolün olmamas?, olumsuz sonuçlar?n?n göz ard? edilmesi ile kabul edilemez ve istenmeyen eylemleri içermesi nedeniyle ciddi bir sorundur.[ 22]

Siber-ili?ki

Duygusal bir ili?kinin internet üzerinde ya?anmas?d?r.[14] Zamanlar?n?n büyük k?sm?n? birbirlerini dü?ünerek ve yaz??arak geçirirler. Bir ad?m daha atarak telefonla konu?maya ba?layabilir, birbirlerine co?rafi olarak yak?nlarsa bir araya gelmeye bile karar verebilirler. ?li?ki zaman içinde geli?ir. Duygusal aç?dan yo?un olabilir, cinsel ili?kiyi içerebilir ya da içermeyebilir. Romantik deneyimler daha çok ki?ilerin ya?amlar?ndaki geçi? dönemlerinde ortaya ç?kar ve onlar? yeni duruma ya da yeni bir geli?im evresine uyum sa?lama mecburiyetinden uzakla?t?rmay? amaçlar. A??k olma ki?ilerin hayatta ya?ayabilecekleri en yo?un duygular?n ortaya ç?kmas?na neden olur. Ancak bu düzeyde bir duygu yo?unlu?u kal?c? de?ildir. Çok ?iddetli ve olumlu bir deneyim olmakla beraber, duygu yo?unlu?unun büyük k?sm? yeni ve al???lmam?? olmas?ndad?r.[ 10] Bu yenilik azald?kça ve ili?ki normal ray?na oturmaya ba?lad?kça heyecan giderek azal?r ve ili?ki ya daha süre?en bir etkile?ime dönü?ür ya da sonlan?r. Ayn? örüntü, "fantazilerin her zaman gerçekten daha iyi olmas? nedeniyle" ihtiras ve yo?unlu?u geleneksel sadakatsizlikten daha uzun sürebilmesine kar??n internet sadakatsizli?i için de geçerlidir.

Bir yandan da internet üzerinden kurulan ili?kilerin olumlu ki?iler aras? etkile?ime ve sa?l?kl? romantik ili?kilere zemin haz?rlad??? belirtilmektedir.[25] Ancak ayn? zemin sadakatsizli?i de kolayla?t?rmaktad?r. Romantik ili?ki aray??? siberuzay?n en gözde aktivitesidir. Öte yandan internet üzerinden geli?en sadakatsizli?i ke?feden e?in hissedebilece?i korku, k?skançl?k gibi duygular? tan?mlamas? da zordur çünkü tepki e?in hiç kar??la?mad??? birine yöneliktir.

?nternette Sadakatsizlikle Ba?lant?l? Unsurlar

?nternet sadakatsizli?i tipik olarak internet çiftin ya?am?na girmeden önce de var olan bir sorunun belirtisidir. ?nternette sadakatsizlikle ili?ki olan ya da ortam? haz?rlayan etmenler farkl? düzeylerdedir.[14]

Anonim Olma

Siber-uzay?n gizlili?i mahrem duygular?n kolayca payla??m?na olanak verir, daha serbestçe ve aç?k hissedilmesini sa?lar. Kullan?c?lar d?? görünü?lerinden s?yr?l?p olmak istedikleri ki?iye dönü?ebilirler. Sosyal ko?ullar?n? kendi belirleyen ki?i, sosyal ve cinsel al??veri?leri için de kurallar?n? kendi koyar. Böylece e?i taraf?ndan yakalanma korkusu duymadan gizlice erotik sohbetlere girmesi mümkün olur.[26] Bir di?er unsur internetin her an ula??labilir olmas?d?r. Evde, okulda, i? yerinde bir t?kla istenen içeri?e kolayca ula??l?r. Üçüncüsü de ücret ödemeden her türlü payla??m?n aç?k olmas?d?r. Cooper ve arkada?lar? taraf?ndan yap?lan bir çal??mada kat?l?mc?lar?n %70'i cinsel amaçlarla çevrimiçi harcad?klar? zaman? di?erlerinden gizledi?ini belirtmi?lerdir.[27]

Yans?tma

Yaz?l? bir mesaj? okurken, kimi zaman bilinç d??? da olsa ki?inin kendi beklentilerini, isteklerini, kayg?lar?n? ve/veya korkular?n? yazd?klar?na yans?tma e?ilimi vard?r. Okunan mesaj yazan?n beklenti, kayg? ve isteklerini yans?t?r; okuyan da anlam? çarp?tabilir. Herkesin ya?amlar?n?n erken ça?lar?nda geli?en, özellikle de ebeveynleri ve karde?leriyle geçmi? ili?kilerinden edindi?i dü?ünce, duygu ve davran?? örüntülerini güncel ili?kilerinde yineleme e?ilimi vard?r.[ 14] Bu geçmi? ili?kilere dayanarak insanlar?n ili?kiler içinde nas?l davranmalar?n?n beklendi?ine dair modeller ya da ?ablonlar, yani sosyal ve cinsel senaryolar olu?turulmu?tur. ?li?kileri ?ekillendiren gereksinimler, istekler, korkular ve umutlar hakk?ndaki temel izlenimlerin yan? s?ra, bu ili?kilerin içinde ki?inin kendi hakk?ndaki imgeleri de bu ?ablonlar?n birer parças?d?r.

Whitty ve Carr [9]; Winnicott'un nesne ili?kileri teorisinden yararlanarak bilgisayar?n kendilikle kendilik olmayan aras?ndaki s?n?rda bir nesne oldu?unu belirtirler. Siber-uzay gerçek bireylerle fantazi bireylerin aras?ndaki alan olup bilgisayarla transferans?n kullan?c?n?n zihninin makine taraf?ndan yarat?lan "siber-uzay" ile bütünle?mesine yol açmas? olas?d?r. Siber-uzay asl?nda bir psikolojik bo?luk, ki?inin intrapsi?ik dünyas?n?n bir uzant?s?d?r. Bilgisayarlar kendilik ile di?erleri aras?nda, özde?imler, k?smi özde?imler, içselle?tirme ve içe at?mlar?n etkile?ime girdi?i, geçici bir ortam yarat?rlar. Bu kullan?c?lar?n siber-uzayda kar??la?t?klar? ba?kalar?na tepki verme biçimlerini aç?klayabilir. Eposta, sohbet odalar? ve haber gruplar? yoluyla, yaln?zca yaz??mayla ileti?im son derece mu?lak bir ortama neden olur. Ba?kalar? görülmez ya da duyulmaz; onlar yaln?zca her türlü transferans tepkisine aç?k birer gölge, bir perde ya da arka zemin gibidir.[14]

Kendili?in Ayr??mas?

Ayr??ma bir ili?ki içindeki her bireyin ba??ms?zl??? ile ba?l?l???n? denge içinde hissetmesidir. Bazen e?lerin bu dengeyi ancak bir üçüncü ile sa?layarak var olan ili?kideki gerilimi azaltmas? söz konusudur.[16] ?nternet sadakatsizli?i bireyin bir e? bulacak kadar olgun oldu?unu ancak yak?n olma kapasitesinin yeterli olmad???n? gösterebilir.[14] Baz? ki?iler kendine romantik bir e? arar ama ili?ki kurulduktan sonra hissetti?i bask?yla duygusal aç?dan ba?a ç?kamaz. Böyle ki?ilerin yak?nla?mayla sorunlar? olabilir ve/veya k?r?lganl?klar?ndan korkabilirler. K?smen ayr?mla?m??, tümüyle bireyselle?memi? ya da büyük oranda ayr??mam?? olabilirler. Ayr??ma ki?inin önce annesinden sonra da di?erlerinden ayr? bir insan oldu?unu idrak etmesiyle ba?lar. Bireyselle?me bir çocuk ya da eri?kinin kendine özgü niteliklerini edinmesi ve bunlara de?er vermesiyle geli?ir.

Sadakatsizli?in etkisi genelde çok yönlüdür: 1) e?i taraf?ndan kontrol edilme duygusuna ve bask? kurulmas?na kar?? ç?kma, 2) e?i cezaland?rma, yoksun b?rakma, incitme ya da üzerine ç?kma iste?inin tatmini, 3) evlilik içinde yak?nla?madan kaç?n?rken bunu internette arama (ya da bulma), 4) evlilik d??? ili?kisini evlilik için stratejik bir tampon olarak kullanma ya da bunun tersi.[10] Dü?ük düzeyde ayr??ma oldu?unda cinsel tek e?lilik kar??l?kl? ?antaja dönü?erek her iki taraf?n da kaybeden oldu?u bir ili?kide çözümlenemeyen otonomi sorunlar? kontrol kavgalar?na ve isyankar evlilik d??? ili?kilere yol açmaktad?r. ?leri düzeyde ayr??m?? çiftlerde ise tek e?lilik e?lerin her ikisinin de kendilerini birbirlerine borçlu hissetmeden paralel vaatlerde bulunmas?na dayanmaktad?r. Ba??tlanman?n taraf? e? de?il, ki?inin kendisi olup e? ise tan?k ve ikincil yararlan?c?d?r.[10]

Üçgenle?me

Ba??ms?zl?k gereksinimi ile yak?n olma gereksinimi aras?ndaki dengenin kurulamamas?ndan kaynaklanmaktad?r. ?nternet üçgenin bir noktas?n? olu?turarak gerilime geçici bir ç?k?? sa?lar.[14] Her türlü ili?kide ki?i yak?n olma ve ba??ms?zl?k ihtiyac?n? dengelemeye çal???rken kayg? ya?ayabilir. Çift ne kadar kayna?m??sa her ikisini de tatmin edecek bir dengeye eri?mek o kadar güç olur. Ne kadar yak?n ne kadar uzak olunaca??n? düzenleme çabas?n?n neden oldu?u kayg? üçgenle?meye yol açabilir. Üçgenle?me duygusal enerjinin üçüncü bir ?ah?s, yer ya da nesneye aktar?lmas? durumudur. Enerjinin sarfedildi?i ?ey i?, kahvehane, bir çocuk, evlilik d??? bir ili?ki ya da internet olabilir. ?nternet arkada?l?k, cinsel doyum, ?efkat ve/veya bir macera ?ans? verebilir. Bu tür bir üçgenle?mede e?ler aras?nda ili?kide var olan gerilimle internet yoluyla ba?a ç?kma konusunda sözsüz ya da gizli (bazen de aç?k) bir antla?ma vard?r.

Schnarch [10] evlilik d??? bir ili?kideki üçgenle?menin s?kl?kla üçgenle?mi? bir geni? aile sistemi ba?lam?nda var oldu?unu belirtir. Ailenin çözümlenmemi? temel sorunlar?n?n bir sonraki neslin çocukluk ça?? deneyimleri, süregiden etkile?imler ve güncel ailevi durumlar yoluyla nesilden nesile aktar?lmas?yla evlilik d??? ili?kilere zemin haz?rlanabilir.

Yak?nl?k Konusu

Yak?nl?k kendisiyle yüzle?me ve kendini e?ine açmay? içerir. Ayr?mla?ma düzeyi evlilikte yak?nl???n düzenlenmesinde belirleyici rol oynar. Siber-ili?ki gerçek yak?nla?may? sa?layacak kendisiyle yüzle?me ve kendini aç??a vurma bak?m?ndan görece zay?f bir uyarand?r. Esasen internetin temel çekicili?i herhangi bir risk, yakalanma ya da tan?nma olas?l??? olmadan duygusal temas kurma nosyonudur. Siber-ili?kinin çekicili?i bir yandan "e?in ki?inin ya?am?nda vazgeçilmez hale gelmesini" önlerken bir yandan da bir temas sa?lamas?d?r. Hayal k?r?kl??? ve çat??ma ile yüzle?meden kaç?nmak için internetin ça?r?s? vazgeçilmez hale gelir.[28]

?leti?im Sorunlar?

?nternet aç?k, do?rudan ve ki?iye odakl? bir ileti?imi engelleyebilir. ?nternet üzerinden geli?en sadakatsizlik çiftin duygular?n? birbirlerine iletme beceriksizli?inin sonucu olabilir. Ayn? zamanda çiftin birbirlerinin gereksinim ya da ilgilerine katlanamad??? veya sorunlar? birlikte çözecek sözel becerilere sahip olmad???n? da gösterir.

Orta Ya? Krizi

Sadakatsizli?i tetikleyen üç ayr? orta ya? krizi tan?mlan?r. ?lkine "Bo? Yuva Krizi" denir ve son çocuk büyüyüp evden ayr?ld???nda ortaya ç?kar. Çocuklar büyümü?tür ve art?k çiftin birbirlerine ve evliliklerinin kalitesine bakmas? gerekir. ?kincine "Zirveye Eri?mek" denir. Bu kriz ki?ilerin mali ve kariyer hedeflerinin zirvesine eri?ti?inde ve bundan sonra daha fazla yükselemeyeceklerine inanmas?yla ortaya ç?kar.[10] Pittman [21] tan?mlad??? üçüncü krize "Ya?am?n Gerçekleri" ad?n? vermi?tir. Aniden ya?am?n gerçeklerinin fark?na varma orta ya?tan önce ya da sonra olabilir ama s?kl?kla evlilik d??? aktiviteleri tetikleyenlerden biridir. Evlilik süreci içinde bir noktaya gelindi?inde insanlar birkaç ac? gerçekle yüzle?ir. Mükemmel de?ildirler; e?leri mükemmel de?ildir. Bu fark?na var?? ?iddetli anksiyete ya da derin depresyona da neden olabilir. Ki?iler o an bu duygular?n? rahatlat?r gibi görünen çözümlere giderler. H?zl? çözümlerden biri yeni bir a?k bulma, yeni ihtimaller içeren bir gelecek duygusunu yeniden kazanmad?r.

?nternet Ba??ml?l???

Young [5] internet ba??ml?l???n? sarho? edici bir madde içermeyen davran??sal bir dürtü kontrol bozuklu?u olarak tan?mlar. Siber-ba??ml?lar?n % 53'ünde ciddi ili?ki sorunlar? oldu?unu bildirmi?tir. Ba??ml?lar giderek ya?amlar?ndaki ki?ilerle daha az birlikte olarak zamanlar?n?n büyük k?sm?n? tek ba?lar?na bilgisayar?n kar??s?nda geçirmeye ba?lar. ?nternet kullan?m? evlilik ve aileyle ilgili sorumluluk ve görevleri engelledi?i için en fazla evlilikler etkilenir. Böyle durumlarda ki?i çevrim içi ili?kiler kurabilir; bunlar da giderek e? ve/veya çocuklarla geçirilen zaman? çalmaya ba?lar. Ba??ml? e? kendini sosyal aç?dan yal?t?r ve eskiden çiftin birlikte yapmaktan zevk ald??? ak?am yeme?i, seyahat ya da sinema gibi tipik etkinliklere kat?lmay? reddeder. Bunun yerine siber uzaydaki dostlar?n? tercih ederler. ?nternette romantik ve cinsel ili?ki kurabilme imkan? gerçek ya?amdaki çiftin ili?kini daha da sallant?l? hale getirir. E? internet gezginine daha fazla yan?t vermesi için uygulad??? bask?y? art?r?rken gezgin evlilikten duygusal ve sosyal olarak çekilmeye devam eder ve yeni ke?fetti?i çevrimiçi ili?kilerini sürdürebilmek için daha fazla çaba harcar.

Bireysel Etmenler

Çevrimiçi ili?kilerin ?ekillenmesinde narsisizm önemli bir etmen olabilir.[29] Mileham'?n [30] çal??mas?na göre evlilikte cinsel ya?am?n sönük bulunmas? da internet ili?kilerinin ortaya ç?kmas?na yol açmaktad?r.

?nternet ?li?kisine Yönelik Tutumlar

Parker ve Wampler'a [6] göre evli ya da bo?anm?? ki?iler siberseksi fiziksel ili?ki kadar ciddi bulmaktad?rlar. ?nternet ili?kilerinde daha fazla duygusal etkile?imin olmas? bunun nedenlerinden biri olarak görülmektedir. Aldat?lma duygusuna yol açan fiziksel temastan çok bir ba?kas?na duyulan arzu, gerçek e?in yerine bir ba?kas?yla cinsellik ya?anmas?d?r. Bir ba?kas?yla çevrimiçi mahrem ayr?nt?lar? payla?mak ve bir ili?ki geli?tirmek duygusal sadakatsizlik iken cinsel birle?me, cinsel içerikli yaz??malar yapmak ve siberseks cinsel sadakatsizlik olarak de?erlendirilmektedir.[9]

Albright ve Conran [31] çevrimiçi ili?kide üç geli?im evresinin oldu?unu belirtirler: h?zla geli?en yak?nl?kla birlikte a??k olma evresi, birbirlerini ruh ikizi olarak hissettikleri evre ve bireyler aras?nda kar??l?kl? hayranl?k ve idealle?tirmenin oldu?u bir sanal ayna evresi ya?an?r. H?zla birbirine aç?lma ard?ndan en derin yönlerinin payla??ld??? dönem ve bilgisayar ekran?n?n bir ayna haline dönü?tü?ü son evre, ki?inin en iyi yönlerinin yans?t?ld??? aynad?r. Whitty'nin [11] ara?t?rmas?na göre internet sadakatsizli?i sonras?nda çiftlerin %46's? ili?kilerini bitirirken, %42'si de ili?kilerine duyduklar? güveni kaybettiklerini söylemektedirler.

?nternet ?li?kisinin Olumsuz Sonuçlar?

?nternet ili?kileri aldat?lan e?in terkedilmi? hissetmesine neden olur. E?in bilgisayar ba??nda geçirdi?i süre giderek daha fazla yaln?zl?k, gücenme, güvensizlik, cazibesiz hissedilmesine yol açar.[32] Özellikle ev ortam?nda gerçekle?ti?inde güvensizlik daha da belirgin olmaktad?r. Aldat?lan e?in k?skançl?k ve güvensizli?i tetiklenmektedir.[14] ?nternet ili?kisinin ke?fedilmesi e?ler aras?nda uzakla?ma, tepkisellik, yan?ts?zl??a yol açabilir. Schneider'?n [33] çal??mas?nda e?lerinin siberseks davran??lar?n? izleyen kad?n ve erkeklerin incinme, terkedilme, yaln?zl?k, utanç, a?a??lanma, korku, k?zg?nl?k, k?skançl?k, küçük dü?me, kendilik de?erinde azalma gibi güçlü duygular ya?ad?klar? belirlenmi?tir. Cinsel yetersizlik, kendini çirkin ya da cazibesiz hissetme de di?er duygular aras?ndad?r. ?iddetli depresyon ve intihar giri?imi de söz konusudur.

Çal??malar duygusal sadakatsizli?in kayg?, endi?e, ?üphe, tiksinme ve k?skançl??a yol açarken cinsel sadakatsizli?in incinme, üzüntü, red, k?zg?nl?k ve ihanet gibi sonuçlara yol açt???n? göstermektedir.[34] Ayr?ca evlilik d??? bir ili?kinin ke?fedilmesi aldatan e?e yönelik hiddetle depresyon, utanç, ma?duriyet, güç yitimi, vazgeçme gibi duygular aras?nda dalgalanmalar olmaktad?r.[ 35] Bu belirtilerin ço?u travma sonras? stres bozuklu?una benzemektedir.[ 36]

Tedavinin Çerçevesi

Gizli internet etkile?imleri evlilikte çat??ma, ayr?l?k veya bo?anmayla ili?kilidir.[ 37] Hertlein ve Piercy'nin [38] çal??mas?nda terapistlerin internet sadakatsizli?ini çiftin ili?kisindeki daha büyük bir sorunun bir parças? olarak gördükleri ortaya ç?km??t?r. Terapistlere göre çiftin ileti?im becerileri ve s?n?rlar? kadar birbirlerine olan taahhütleri de zarar görmektedir. K?zg?nl?k, suçlama, güvensizlik duygular? aç??a ç?karken ba?lang?çta durumu sürekli inkar ederek, e?inin ?üphelenmesini "onun delili?i, güvensizli?i ya da bask? kurmak istemesi" olarak de?erlendiren e?in, art?k hiç bir dedi?ine inan?lmaz. Biraz uzakla?sa bu yeniden internetteki faaliyetlerine dönü? olarak görülür. ?üphe içinde kalan e? için durum genellikle dayan?lmazd?r.

?lk ad?m internetteki etkile?imin boyutlar?n?n nereye kadar uzand???n? anlamakt?r. Ard?ndan ayr?nt?l? olarak bunun anlam? ve etkilerinin ara?t?r?lmas? gerekir. Çevrim içi geçirilen zaman, yönelinen aktivitenin düzeyi, sadakatsizli?in tipi, a?amas? belirlenmelidir. Ki?inin sosyal destek a??n?n geni?li?i, sosyal yal?t?m?n olup olmamas? ruhsal sorunlar?n ortaya ç?kmas? için zemin haz?rlamaktad?r.[ 27] Krize müdahale ederken duygulardan çok davran??a odaklanman?n yarar?, internet ortam?ndaki ili?kisini kaybeden e?in ya?ad??? yas ve çiftin duygusal uzakla?mas?n?n yaratt??? gerginliklerin ele al?nmas?n?n gerekti?i belirtilmektedir.[14] Ki?inin kendisini internetteki ili?kisinde farkl? tan?t?p tan?tmad???, bu yönlerini e?iyle olan ili?kisinde ortaya ç?karmas?ndaki zorluklar?, evlilik ili?kisinde kar??lanmay?p internet ili?kisinde kar??lanan gereksinimlerinin ele al?nmas? önem ta??rken e?ler aras?ndaki ileti?imin yeniden kurulmas?, evlilik güveninin yeniden sa?lanmas? ve ya?an?lan deneyimin çift için farkl? bir öyküye dönü?mesi müdahalenin di?er basamaklar?n? olu?turmaktad?r. Çiftin ili?kisinde sadakatsizli?in neden oldu?u üçgenle?menin ele al?nmas? ve duygusal sistemin d???na ç?kar?lmas? önem ta??r. Ayr?mla?ma derecesine göre aç?k ve do?rudan ileti?im sa?lanarak ili?ki içinde hem uzak hem de yak?n kalma becerisinin art?r?lmas? gerekir. Aile ve sosyal örüntülerin aç??a ç?kar?lmas?, sadakatsizli?in nesiller içinde geni? ailede ta??d??? anlam?n belirlenmesi aç?s?ndan genogram bir araç olarak kullan?labilir.[16]

Siberseks ba??ml?l???n?n tedavisinde ilk basamak internete ula??m? azaltmak, sorun ta??yan a?lara eri?imin k?s?tlanmas?n? sa?lamak ve siberseksin kullan?c?n?n ya?am?nda önemli bir sorun oldu?una ili?kin fark?ndal??? art?rmakt?r.[ 17] ?kinci basamak psikiyatrik de?erlendirme ve aile deste?ini sa?layarak ritueli bozmakt?r. Ki?inin ba? kurmay???, sosyal yal?t?m?, e?iyle sorunlar?n? payla?amay???, duygusal yak?nl?ktan kaç?nmas? vurgulanarak bunlar?n azalt?lmas? hedeflenir.

Kompülsif siberseks tedavisinde de sorun olu?turan davran???n hastan?n ve ailesinin ya?am?ndaki i?levi üzerinde odaklan?lmaktad?r. Ki?iler çevrimiçi cinsel eylemlerinin aç??a ç?kmas?, kar??la?t?klar? sorunlar?n dayatmas?yla tedavi aray???na girebildikleri gibi cinsel i?lev bozuklu?u ya da nadiren ba?ka bir hastal?k nedeniyle ba?vurduklar?nda da farkedilebilirler. Duygulan?m ya da anksiyete bozukluklar? e?lik edebilir. Akl?ndan ç?karamama, ritüelle?me, kompülsif seks davran???, yönetememe ve ümitsizlik birbirini izleyen basamaklar halinde ilerler. Kompülsif davran??a göre tedavi seçenekleri de farkl? olacakt?r. Sosyal yal?t?m ve parafilik özelliklerin e?lik etti?i durumlarda tedavi yasal sorumluluklar? da gündeme getirebilir. Ço?u sorunu önemsizle?tirip inkar e?ilimindedir. Kompülsif davran?? kayg?yla ba? etmek, yaln?zl?k ya da depresyondan kurtulmak, do?rudan ya da dolayl? yoldan öfke ve hayal k?r?kl???n? ifade etmek ya da k?r?lgan benli?i onarmak gibi bir i?leve yönelik olabilir. Travma ya?ant?lar?n?n katk?s? da göz ard? edilmemelidir.[22] E?lik eden di?er ba??ml?l?k davran??lar? da göz önüne al?nd???nda kompülsif seks davran???n?n tedavisi klasik ko?ullamadan bili?sel davran??ç? terapilere, ba??ml?l?k tedavisi, aile tedavisi ve psikiyatrik ilaç tedavisine uzanan geni? bir yelpazede ele al?nabilir. ?nternet ba??ml?l???n?n tedavisinde belirtilen seçeneklerin ço?u yukar?da ele al?nan özgül sorunlar gözönüne al?narak uygulanabilir.[39]

Sonuç

?nternet kullan?m?yla gündeme gelen siberseks bireylerin ya?am?nda sorun olu?turdukça kar??m?za yard?m aray??? olarak gelmektedir. Hem e?lik eden ruhsal hastal?klar hem de yol açt??? psikososyal sorunlar nedeniyle konuya ili?kin fark?ndal???n artmas?, tan?sal özelliklerin ve ay?rt edicili?inin belirlenmesi, önerilen tedavi seçeneklerinin etkinlik ya da özgüllü?ünün s?nanmas? önemli görünmektedir. Siberseksin ili?kilerine etkisini ya?ayan ve on y?l önce olmayan bir ili?ki biçimi kar??s?nda bir dayanak arayan bireyler için klinisyenlerin bu durumu tan?malar? ve uygun müdahalede bulunmalar? önem ta??maktad?r.

Sidebar

Olgu.1

D, 51 ya??nda, erkek, esnaf. Y?llarca gece hayat? olmu?, bir iki kez ba?ka kad?nlarla k?sa süreli ili?kisi olsa da e?i affetmi?. Çocuklar için bilgisayar al?nd?ktan bir süre sonra bilgisayar? ayr? bir odaya alan e?i bilgisayar?n ba??ndan ayr?lmaz olmu?, eve geç gelse de eskisi gibi söylenmiyor, hatta yerinden kalkm?yormu?. ?lkokul mezunu olan D, bir tan?d???ndan yard?m alarak bilgisayar? açt???nda e?inin sohbet odas?nda ba?ka erkeklerle flört etti?ini farketmi?. E?iyle yüzle?ti?inde e?i bo?anmak istedi?ini söylemi?. Depresif belirtilerle ba?vuran D'nin e?iyle yap?lan görü?mede bir y?ld?r söyle?i odalar?nda yeni ki?ilerle tan??t???n?, ald??? iltifatlar?n kendisini bezgin, mutsuz, kocas?n?n geç vakitte eve gelmesini bekleyen kad?n olmaktan ç?kard???n? ve güç kazand?rd???n? belirterek "erkek d??ar?ya ç?k?p istedi?ini yap?yordu, internet sayesinde ben de yapabiliyorum, e?imin ilgisizli?ini art?k umursam?yorum" demektedir.

Sidebar

Olgu.2

Küçük bir ?ehirde ya?ayan evli, 2 çocuklu S e?i ile "anla?arak" evlenmi?ti. E?ini çocuklar?na iyi bir baba olarak tan?ml?yor, evliliklerini ise heyecans?z buluyordu. ?lkokul a?k? ile masumane ba?layan yaz??malar? birbirlerine a??k olmalar? ile sonuçlanm??t?. S e?ini aldatmay? istemezdi. E?inin tüm itirazlar?na ra?men bo?anarak tayinini Z'nin bulundu?u ?ehre yapt?rd?. Z'nin bo?anmas?n? bekliyordu ancak Z karars?zl??a dü?mü?tü. S e?inin çocuklar? ile görü?ememesinden kendini suçluyordu, e?i "iyi bir e?"ti. Depresif belirtilerle ba?vurdu.

Olgu.3

Bebe?i 18 ayl?k olan K, sinirlilik, e?yalara zarar verecek düzeyde öfke patlamalar?, uykusuzluk, umutsuzluk ile ba?vurdu. Hamileli?inin 6. ay?nda bilgisayarda e?inin internet yaz??malar?n? bulduktan sonra hiç bir ?ey eskisi gibi olmam??. "Ke?ke cinsel olsa, hamileydim, o yüzdendi derdim ama o a?k sözcükleri güvenimi sarst?. Evlili?imi nas?l devam ettirece?imi bilemiyorum..."

Sidebar

Olgu.4

B, 31 ya??nda, erkek, ortaokul mezunu, evli, 3 ya??nda bir çocu?u var. E?inin evi terketme tehdidi üzerine ba?vurmu?lar. Aile evinde oturuyor, babas?n?n i?yerinde fazla sorumluluk almadan çal???yor, her zaman fevri, ba??na buyruk olmu? ama ailede korunup kollanan çocuk. Günde 8 saati a?an internet kullan?m?, eve gelince odas?na çekilip internete ba?lanmas?, çocu?unu ve e?ine zaman ay?rmamas?, sabahlar? uyuyup i?e gitmemesi, giderek sinirli ve kavgac? olmas? nedeniyle e?i bo?anmak istemi?.

Sidebar

Olgu.5

C, 37 ya??nda, erkek, evli. Önceleri ünlü ki?ilerin mahrem pozlar?na ilgi duyma ile ba?layan davran??? giderek hemen her ak?am 4-5 saat sürelerle buldu?u her türlü cinsellik içeren siteye girmesi, bunlar? depolamas?, tekrar bakmayaca??n? bilmesine ra?men biriktirmesine dönü?mü?. E?i taraf?ndan ar?ivleri farkedilen C, e?ine söz verdikten k?sa bir süre sonra h?zla eski davran?? örüntüsüne geri dönmü?. Giderek cinsellikle ilgili istemedi?i yönlere de kayd???n?, zevk almasa bile bakma dürtüsüne kar?? koyamad???n?, yasal olmayan alanlara yönelik zorlant?n?n ba?lamas? üzerine tedavi aray???na girdi?ini ifade etmektedir.

Sidebar

Olgu.6

A, 27 ya??nda, bekar, vas?fs?z bir i?te çal??an, a??r? kilolu bir k?z. Annesini kanser nedeniyle kaybettikten sonra babas? yeniden evlenmi?, 2 erkek karde?i ile ayn? evde ya??yor, annenin görevlerini üstlenmi? durumda. Önceleri söyle?i odalar?nda kendini farkl? tan?tt??? kimliklerle yapt??? gezintiler giderek cinsellik içeren mesajlar, kar??l?kl? cinsel doyumu hedefleyen etkile?im ve d??arda bulu?maya kadar ilerlemi?. ?nternet kullanmad??? zamanlarda mutsuz, de?ersizlik ve suçluluk duygular? yo?un, kayg?l?d?r. Siberseks davran??? depresyonun üstesinden gelmesine k?sa süre etkili olmakta ancak hemen ard?ndan kendine yönelik öfke artmakta a??r? uyuma, yeme, a?lama, d??ar?ya ç?kmama ba?lamaktad?r.

Sidebar

Olgu.7

Y, üniversite s?nav?na haz?rlanan çal??kan bir ö?renci. Okulda bir erkek ö?renciyle yak?nla?mas?, haz?rl?k s?navlar?ndaki kötü performans? ve disiplinsiz davran??lar? nedeniyle rehberlik ö?retmeni taraf?ndan yönlendiriliyor: Annem ilkokul mezunu babam ise üniversite, bilgisayar?nda ba?ka kad?nlarla bir çok aç?k saç?k yaz??mas?n? buldum, girdi?i sitelere bakt?m. O zamandan beri her gün onu takip ediyorum, girmeden duram?yorum. Kendimi kirlenmi? gibi hissediyorum, sürekli el y?k?yorum...

References

Kaynaklar

1. Grohol JM. Too much time online: Internet addiction or healthy social interactions? Cyberpsychol Behav 1999; 2:395-401.

2. Collins L. Emotional adultery: Cybersex and commitment. Soc Theory Pract 1999; 25:243-270.

3. Gönül A. Patolojik internet kullan?m? (internet ba??ml?l???/kötüye kullan?m?). Yeni Symposium 2002; 40:105-110.

4. Cooper A, Putnam D, Planchon L, Boies S. On-line sexual compulsivity: Getting tangled in the net. Sexual Addiction &Compulsivity 1999; 6:79-104.

5. Young K, Pistner M, O'Mara J, Buchanan J. Cyber disorders: The mental health concern for the new millennium. Cyberpsychol Behav 1999; 2:475-479.

6. Parker T, Wampler K. How bad is it? Perceptions of the relationship impact of different types of internet sexual activities. Contemp Fam Ther 2003; 25:415-429.

7. Goldberg PD, Peterson BD, Rosen KH, Sara ML. Cybersex: The impact of a contemporary problem on the practices of marriage and family therapists. J Marital Fam Ther 2008; 34:469-480.

8. Merkle E, Richardson R. Digital dating and virtual relating: Conceptualizing computer mediated romantic relationships. Fam Relat 2000; 49:187-192.

9. Whitty MT, Carr A. Cyberspace as potential space: Considering the web as a playground to cyber-flirt. Hum Relat 2003; 56:869-891.

10. Atwood J. Cyber-affairs: "what's the big deal?" therapeutic considerations. J Couple Relatsh Ther 2005; 4:117-134.

11. Whitty MT, Carr A. Taking the good with the bad. J Couple Relatsh Ther 2005; 4:103-115.

12. Whitty MT. The realness of cybercheating. Men's and women's representations of unfaithful internet relationships. Soc Sci Comput Rev 2005; 23:57-67.

13. Attwood F. "deepthroatfucker" and "discerning adonis": Men and cybersex. International Journal of Cultural Studies 2009; 12:279-294.

14. Atwood JD, Schwartz L. Cyber-sex: The new affair treatment considerations. J Couple Relatsh Ther 2002; 1:37-56.

15. Carvalheira A, Gomes F. Cybersex in portuguese chatrooms: A study of sexual behaviors related to online sex. J Sex Marital Ther 2003; 29:345-360.

16. Hertlein K, Piercy F. A theoretical framework for defining, understanding, and treating internet infidelity. J Couple Relatsh Ther 2005; 4:79-91.

17. Hertlein K, Piercy F. Internet infidelity: A critical review of the literature. The Family Journal 2006; 14:366-371.

18. Nelson T, Piercy F, Sprenkle D. Internet infidelity: A multi-phase delphi study. J Couple Relatsh Ther 2005; 4:173-194.

19. Leiblum SR. Sex and the net: Clinical implications. J Sex Educ Ther 1997; 22:15-20.

20. Ferree M. Women and the web: Cybersex activity and implications. Sexual and. Relationship Therapy 2003; 18:385-393.

21. Pittman F, Wagers TP. Crises of infidelity. In Clinical Handbook of Couple Therapy (Eds N Jacobson, A Gurman):295-316. New York, Guilford Press, 1995.

22. Southern S. Treatment of compulsive cybersex behavior. Psychiatr Clin North Am 2008; 31:697-712.

23. Shaw J. Treatment rationale for internet infidelity. J Sex Educ Ther 1997; 22:29-34.

24. Subotnik R, Harris G. Surviving Infidelity: Making Decisions, Recovering from the Pain. Massachussetts, Adams Media, 2005.

25. Cooper A, Mcloughlin I, Campbell K. Sexuality in cyberspace: Update for the 21st century. Cyberpsychol Behav 2000; 3:521-536.

26. Cooper A, Morahan-Martin J, Mathy R, Maheu M. Toward an increased understanding of user demographics in online sexual activity. J Sex Marital Ther 2002; 28:105-129.

27. Cooper A, Scherer C, Boies S, Gordon B. Sexuality on the Internet: From Sexual Exploration to Pathological Expression. Prof Psychol Res Pr 1999; 30:154-164.

28. Schnarch D. Sex, intimacy, and the internet. J Sex Educ Ther 1997; 22:15-20.

29. Aviram I, Amichai-Hamburger Y. Online infidelity: Aspects of dyadic satisfaction, self-disclosure, and narcissism. J Comput Mediat Commun 2005; 10(3):1.

30. Mileham B. Online infidelity in internet chat rooms: An ethnographic exploration. Comput Human Behavior 2007; 23:11-31.

31. Albright J, Conran T. Desire, love and betrayal: Constructing and deconstructing intimacy online. Journal of Systemic Therapies 2003; 22:42-53.

32. Gonyea J. Internet sexuality: Clinical implications for couples. Am J Fam Ther 2004; 32:375-390.

33. Schneider JP. Effects of cybersex addiction on the family: Results of a survey. Sexual Addiction and Compulsivity 2000; 7:31-58.

34. Buunk B, Dijkstra P. Gender differences in rival characteristics that evoke jealousy in response to emotional versus sexual infidelity. Pers Relatsh 2004; 11:395-408.

35. Gordon K, Baucom D, Snyder D. An integrative intervention for promoting recovery from extramarital affairs. J Marital Fam Ther 2004; 30:1-12.

36. Baucom D, Gordon K, Snyder D, Atkins D, Christensen A. Treating affair couples: Clinical considerations and initial findings. J Cogn Psychother 2006; 20:375-392.

37. Young K, Griffin-Shelly E, Cooper A, O'mara J, Buchanan J. Online infidelity: A new dimension in couple relationships with implications for evaluation and treatment. Sexual Addiction and Compulsivity 2000; 7:59-74.

38. Hertlein K, Piercy F. Therapists' assessment and treatment of internet infidelity cases. J Marital Fam Ther 2008; 34:481-497.

39. Ar?soy Ö. ?nternet ba??ml?l??? ve tedavisi. Psikiyatride Güncel Yakla??mlar - Current Approaches in Psychiatry 2009; 1:55-67.