Globalizacja i regionalizacja w gospodarce swiatowej

RECENZJA KSIAZKI

pt. Globalizacja i regionalizacja w gospodarce swiatowej, pod redakcja naukowa Renaty Orlowskiej i Krystyny Zoladkiewicz, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2012, ss. 342.

UWAGI WSTEPNE

Zywiolowosc procesów stanowiacych motor napedowy dla globalizacji coraz czesciej budzi obawy tych podmiotów, które zdaja sobie sprawe z wlasnych slabosci oraz potencjalnych zagrozen. Wobec tego zwrot ku integracji regionalnej obserwowany w róznych zakatkach wspólczesnego swiata wydaje sie byc atrakcyjna alternatywa dajaca nadzieje na budowe nowego ladu.

W publikacjach naukowych i wypowiedziach politycznych liderów wielu panstw zagrozonych negatywnymi skutkami liberalizacji podkresla sie, iz wspólpraca na forum regionalnych ugrupowan integracyjnych daje moz- liwosc scislejszej kontroli nad przebiegiem procesów globalizacji poprzez powolanie odpowiednich instytucji lub stworzenie takiego modelu wspólpracy, który uwzgledni interesy i wartosci uznawane przez wiekszosc krajów wchodzacych w ich sklad. Swoja szanse powinny wykorzystac nie tylko kraje wysoko rozwiniete lecz równiez najslabsze gospodarczo kraje swiata, w tym polozone w Afryce czy Azji.

Na podstawie wyzej poczynionych uwag nalezy podkreslic, iz wybór tematu niniejszej publikacji jest uzasadniony zarówno ze wzgledów badawczych, jak i z powodu istniejacego niedoboru literatury naukowej na polskim rynku wydawniczym, która prezentowalaby w sposób holistyczny analize procesów globalizacji i regionalizacji we wspólczesnej gospodarce swiatowej.

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PUBLIKACJI

Zjawiska globalizacji i regionalizacji przeplataja sie miedzy soba na róznych plaszczyznach we wspólczesnej gospodarce swiatowej i jednoczesnie prowokuja badaczy do analizy procesów integracji gospodarczej oraz politycznej w róznych regionach swiata. Niektórzy teoretycy twierdza, iz regionalizacja prowadzi raczej do tworzenia ugrupowan o wewnetrznym, ograniczonym co do ilosci uczestników charakterze niz do centrów o globalnym zasiegu interesów promieniujacych na otaczajacy ich swiat. Z tych powodów nie nalezy lekcewazyc glosów, ze trzeba brac pod uwage wystepowania w skali miedzynarodowej zjawiska nazwanego przez Myrdala czterdziesci lat temu "efektem fali wstecznej", który ma polegac na utrwalaniu nierównomiernosci miedzy regionami. O trendzie przeciwnym (nieuchronnosci globalizacji) ten sam autor pisze natomiast jako o "wspóldzialaniu, by nie powiedziec solidarnosci miedzynarodowej na rzecz internacjonalizacji".

Przeciwko przywolanej "solidarnosci" sprowadzajacej sie w gruncie rzeczy do liberalizacji wszelkich przeplywów miedzy gospodarkami, a nie majacej wiele wspólnego z solidarnoscia polegajaca na uwzglednieniu potrzeb slabszych organizmów gospodarczych, zdecydowanie protestuje Stiglitz1. Uznajac, ze globalizacja jak najbardziej moze przynosic pozytywne skutki, daje jednoczesnie do zrozumienia, ze nie nalezy jej traktowac jako w pelni zdefiniowanego procesu o jednym dopuszczalnym charakterze.

Na tle powyzszych uwag nalezy stwierdzic, iz podrecznik przygotowany przez zespól autorski zlozony z dziewieciu pracowników naukowodydaktycznych z Instytutu Handlu Zagranicznego Uniwersytetu Gdanskiego, pod redakcja naukowa Krystyny Zoladkiewicz i Renaty Orlowskiej bardzo dobrze wpisuje sie w ten dyskurs naukowy na temat wspólczesnych zaleznosci miedzy globalizacja i regionalizacja oraz skutków tych procesów dla poszczególnych gospodarek narodowych, a takze wybranych regionów swiata.

Nowe uwarunkowania polityczne, ekonomiczne i spoleczne przyczynily sie do wielu zmian w procesie rozwoju i standardach funkcjonowania poszczególnych gospodarek, a takze ugrupowan regionalnych. I chociaz literatura dotyczaca róznych aspektów globalizacji, jak i zagrozen zwiazanych z jej rozwojem jest bardzo bogata, to jednak zauwaza sie brak kompleksowych analiz i opracowan badajacych wieloczynnikowe oddzialywanie globalizacji i regionalizacji w gospodarce swiatowej. W tym sensie przygotowana publikacja wypelnia luke w badanym obszarze wiedzy.

Ksiazka zostala skonstruowana w sposób bardzo przyjazny dla Czytelnika. A mianowicie jest zlozona z dwóch wzajemnie powiazanych i merytorycznie dopelniajacych sie czesci. Czesc pierwsza, zlozona z dziewieciu rozdzialów, zostala poswiecona procesom globalizacji gospodarki swiatowej. Natomiast w czesci drugiej, zbudowanej z siedmiu rozdzialów. przedstawiono dyskusje na temat teoretycznych aspektów regionalizacji oraz wzbogacono ja przykladowa analiza tego zjawiska w wybranych regionach swiata.

W czesci pierwszej zatytulowanej "Procesy globalizacji gospodarki swiatowej" Czytelnik znajdzie zarówno podstawowe tresci merytoryczne, które wprowadza go w arkana tych procesów, jak i uswiadomia mu wspólzale znosci pomiedzy najwazniejszymi podmiotami gospodarki swiatowej, a takze zapoznaja go z globalnymi powiazaniami na miedzynarodowych rynkach towarowych, uslugowych, finansowych oraz na rynku pracy. Autorzy, którzy przygotowali te czesc podrecznika uchwycili równiez najbardziej aktualne trendy we wspólczesnej gospodarce swiatowej, a mianowicie podkreslili znaczenie konkurencyjnosci i innowacyjnosci w erze globalizacji, a takze zjawisko dyfuzji kultur, jakie towarzyszy procesom globalizacji.

Czesc druga niniejszej publikacji pod tytulem: "Procesy regionalizacji gospodarki swiatowej", dostarcza Czytelnikowi - w kolejnych rozdzialach - wiedze na temat istoty i korelacji miedzy pojeciami regionalizacji i regionalizmu, a nastepnie ukazuje specyfike procesów integracyjnych w Europie, Ameryce Pólnocnej i Poludniowej, w regionie Azji i Pacyfiku oraz na Bliskim Wschodzie i w Afryce. Autorzy niniejszego rozdzialu zauwa zaja równiez ponadregionalny wymiar integracji gospodarczej, o czym swiadczy zwiezla charakterystyka porozumien integracyjnych w obrebie Wspólnoty Niepodleglych Panstw oraz Strefy Wolnego Handlu Australii i Stanów Zjednoczonych. Przygotowanie tak rzeczowej a zarazem naladowanej olbrzymia dawka wiedzy publikacji wymagalo od wszystkich Autorów analizy szeregu dokumentów zródlowych dotyczacych poszczególnych ugrupowan integracyjnych funkcjonujacych na róznych kontynentach.

Nie jestem w stanie dokonac streszczenia czy tez oceny poszczególnych rozdzialów ze wzgledu na objetosc tej recenzji, lecz pragne podkreslic, iz recenzowana publikacja ma charakter kompetentnej analizy ekonomicznej w swietle teorii ekonomii i pokrewnych jej dyscyplin naukowych. Cechuje ja konsekwencja metodologiczna, wlasciwa dla warsztatu ekonomisty.

Praca, jak przystalo na dzielo akademickie, zawiera na poczatku kazdego rozdzialu informacje dla Czytelnika, czego dowie sie studiujac jego tresc, a na koncu pytania kontrolne, które pozwalaja na sprawdzenie wlasnego stanu wiedzy oraz ulatwiaja studiowanie poszczególnych zagadnien. Zamykajacy publikacje zbiór literatury pozwala na rozszerzenie horyzontów spojrzenia oraz zacheca do pracy nad zródlami.

Dobrze, ze publikacja zostala opatrzona wykazem skrótów, ulatwia to bowiem percepcje poczynionych wywodów. Zaleta opracowania sa liczne przyklady wyróznione w ramkach, duza ilosc danych statystycznych, zestawionych m.in. w tabelach. Problemy sa zilustrowane takze poprzez wykresy oraz rysunki. Szkoda tylko, ze na koncu pracy nie ma ich spisu, co ulatwiloby poszukiwanie stosownych informacji.

Na wysoka ocene zasluguje równiez przejrzysta konstrukcja pracy zarówno pod wzgledem logiki i sekwencji wywodu, jak tez samego ujecia redakcyjnego, co przy tak duzej grupie autorów zawsze stanowi duze wyzwanie dla redaktorów naukowych. Jej zaleta jest takze dobre wykorzystanie materialów zródlowych.

PODSUMOWANIE

Podkreslajac jeszcze raz wysokie walory naukowe publikacji zawarte w dokonanej recenzji oraz wskazujac jej glówne atuty: ogrom wiedzy zawarty w pracy, solidnie przygotowane i wykorzystane róznorodne narzedzia badawcze, a takze umiejetnosc prowadzenia badan i wnioskowania nalezy stwierdzic, iz podrecznik bedzie nieocenionym zródlem wiedzy dla studentów studiujacych miedzynarodowe stosunki gospodarcze, ekonomie, nauki polityczne oraz stosunki miedzynarodowe. Stanowi ona równiez kompendium wiedzy potrzebne przedsiebiorcom, pracownikom dyplomatycznym oraz politykom, którzy w codziennej pracy kontaktuja sie z partnerami z róznych regionów swiata.

Dokonana przez poszczególnych Autorów identyfikacja podjetych problemów badawczych i ich interpretacja pozwalaja stwierdzic, ze niniejsza publikacja stanowi oryginalne i metodologicznie w pelni poprawne opracowanie istotnego tematu naukowego i praktycznego zarazem. Na wysoka ocene zasluguje takze formalna strona calej pracy.

Footnote

1 Stiglitz J.E., Globalizacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, s. 32-35.