Alcohol en agressie: een complexe relatie

Niet iedereen die alcohol gebruikt, wordt daar agressief van en niet elk agressief gedrag is het gevolg van (overmatig) alcoholgebruik. Het effect van een middel zoals alcohol kan op individuen een verschillende uitwerking hebben. Dit heeft niet alleen te maken met het middel zelf, maar ook met de houding, gemoedstoestand en persoonlijkheid van de drinker en de fysieke, sociale en culturele omgeving waarin deze drinkt. De relatie alcoholgebruik en agressie is dan ook complex. Veelal vindt alcoholgebruik bovendien plaats in settings en situaties waarbinnen ook andere agressiebevorderende factoren een rol spelen.
Op basis van een literatuurstudie verkennen we in dit artikel de relatie alcohol en agressie, waarbij we achtereenvolgens aandacht besteden aan de effecten van het middel zelf, de persoon en de setting van de drinker, in navolging van Graham en collega's (1997) en Zinberg (1982).

Sidebar

Omvang en maatschappelijke kosten van alcoholgerelateerde delicten

Vanwege de gebrekkige registratie van alcoholgebruik bij delicten is niet duidelijk hoeveel alcoholgerelateerde delicten er in Nederland plaatsvinden. Wat kleinere studies geven het volgende beeld:

Landelijk

Bieleman en collega's (1998) onderzochten de rol van middelengebruik bij uitgaansgeweld. In hun onderzoek bleek 75% van de daders van uitgaansgeweld op het moment van het delict onder invloed van middelen, waarbij in 86% van de gevallen sprake was van alcohol en in 14% van een combinatie van alcohol en drugs.

Regionaal

In IJsselland en Zeeland bleek respectievelijk 25% en 43% van de geweldsincidenten alcoholgerelateerd, maar de representativiteit van dit onderzoek was beperkt (Bruinsma, Balogh e.a., 2008). In Zuid-Holland Zuid werd de omvang van het aantal vernielingen onder invloed van alcohol onderzocht. Van de 9.223 vernielingen die in 2007 in deze regio werden gemeld, bleek dat in 58% van de gevallen (een van de) daders alcohol hadden gebruikt voor of tijdens het plegen van het delict. Als hierbij de 13- en 14-jarigen niet werden meegenomen, was dit percentage zelfs 74% (Verhoeven, 2008).

Buitenland

Ook in het buitenland is de registratie van alcohol bij delicten veelal beperkt. In Engeland en Wales speelt alcohol een rol bij circa 1,2 miljoen geweldsdelicten (Smith en Allen, 2004). De enige buitenlandse studie die is gevonden naar de rol van alcohol bij uiteenlopende delicten, betreft drie Australische steden: Brisbane, Goldcoast en Townsville. Daar bleek 42% van de overlast, 41% van...