Acil Serviste Dilalti Kaptoril Kullanilmasina Bagli Gelisen Anaflaksi/Anaphylaxis Due to Sublingual Captopril in Emergency Service

Abstract

Anaphylaxis is a severe systemic hypersensitivity reaction characterized by multisystem involvement, which may include hypotension and airway compromise. Histamine especially, a mediator which is released from basophil or mast cells, has a great importance in the clinical state . As the condition can be fatal within a few minutes, it must be kept in mind and all clinicians must be aware of it. Especially in emergency departments, where many drugs are used, anaphlaxis can be frequently seen and all emergency department doctors must familiar with the treatment. We present a case of anaphylaxis that occurred following sublingual captopril for treatment of hypertension. We felt that it would be beneficial to remind clinicians of sublingual captopril anaphlaxis although it is rarely seen. [PUBLICATION ABSTRACT]

Headnote

Özet

Anaflaksi özellikle solunum s?k?nt?s?n?n ve hipotansiyonun görüldü?ü ve multisistem tutulumun oldu?u ciddi sistemik hipersensitivite reaksiyonudur. Özellikle mast hücrelerinden ve bazofilden sal?nan bir mediatör olan histaminin arac?l?k etti?i klinik bir olayd?r. Dakikalar içinde ölüme götürebilece?inden her zaman uyan?k olunmas? ve ak?lda tutulmas? gereken bir durumdur. Özellikle acil servisler gibi her türlü ilaç uygulamas?n?n yap?ld??? yerlerde s?k kar??la?abilece?inden tan? ve tedavisi tüm acil çal??anlar?nca çok iyi bilinmelidir. Biz burada acil serviste hipertansif bir hastaya verilen dil alt? kaptopril sonucu geli?en anaflaksi olgusunu sunuyoruz. Ayr?ca bu durum çok fazla görülmedi?i için bu hat?rlatman?n yararl? olaca?? kanaatindeyiz. (JAEM 2010; 9: 185-6)

Anahtar kelimeler: Acil servis, anaflaksi

Al?nd??? Tarih: 16.03.2009 Kabul Tarihi: 25.03.2009

Abstract

Anaphylaxis is a severe systemic hypersensitivity reaction characterized by multisystem involvement, which may include hypotension and airway compromise. Histamine especially, a mediator which is released from basophil or mast cells, has a great importance in the clinical state . As the condition can be fatal within a few minutes, it must be kept in mind and all clinicians must be aware of it. Especially in emergency departments, where many drugs are used, anaphlaxis can be frequently seen and all emergency department doctors must familiar with the treatment. We present a case of anaphylaxis that occurred following sublingual captopril for treatment of hypertension. We felt that it would be beneficial to remind clinicians of sublingual captopril anaphlaxis although it is rarely seen (JAEM 2010; 9: 185-6)

Key words: Emergency service, anaphylaxis

Received: 16.03.2009 Accepted: 25.03.2009

Giri?

Anaflaksi IgE arac?l??? ile mast ve bazofil hücrelerinden kimyasal mediyatörlerin sal?nmas? ile ortaya ç?kan sistemik, ani a??r? duyarl?l?k reaksiyonudur. Anaflaktoid reaksiyon terimi ise benzer, ancak IgE'nin arac? olmad??? reaksiyonlar için kullan?l?r. Her iki terim de hemen hemen ayn? klinik durumu gösterir (1).

E?lik eden birçok hastal?k varl???nda anjiyotensin dönü?türücü enzim (ACE) inhibitörleri kan bas?nc?n? dü?ürmede etkili ilaçlard?r (2). Hipertansiyon tedavisinde monoterapi olarak ACE inhibitörleri kullan?ld???nda %35-70 oran?nda iyi bir cevap elde etmek mümkündür (3).

Biz bu çal??mada acil servislerde hemen her gün kulland???m?z veya kullanabilece?imiz antihipertansif bir ajan olan kaptoprile ba?l? geli?en anaflaksi olgusunu sunuyoruz.

Olgu

54 ya??nda bayan hasta acil servise kar?n a?r?s? ?ikayeti ile ba?vurdu. Yap?lan muayenesinde epigastrik hassasiyeti mevcut idi. Özgeçmi?inde ve soygeçmi?inde özellik gösteren patoloji yoktu. Hastan?n ailesinde ve kendisinde atopi, allerji ve hipertansiyon hikayesi de yoktu. Bak?lan laboratuar parametreleri normaldi. Özellikle hastan?n ?ikayetine yönelik çal???lan kardiyak enzimlerden kreatin kinaz (CK):105 U/L,CK-MB:10 U/L, troponin T:<0.01ng/ml bulundu. Akut bat?n? gösterebilecek beyaz küre, amilaz gibi testlerde normal s?n?rlardayd?. Elektrokardiyografide normal sinüs ritmindeydi ve patolojik bulgu yoktu. Geli? tansiyon arteriyel de?eri 140/90mmHg idi. Hastan?n mide yak?nmas? için 100mg ranitidin ampül intravenöz (?V) verildi. Yakla??k 1,5 saat gözlem alt?nda tutuldu. ?ikayetleri gerileyen hastan?n taburculu?u planlan?rken tansiyon arteriyel de?erlerine bak?ld? ve 180/120 mmHg ölçülmesi üzerine 25 mg kaptopril tablet dil alt? verildi. Yakla??k 1-2 dakika içinde kendisini iyi hissetmedi?ini söyleyen hastada ani olarak h?r?lt?l? solunum ve takiben solunum arresti geli?ti. Hastan?n endotrakeal entübasyon i?lemine ba?land?. Larenks bölgesinde ödem oldu?unun saptanmas? üzerine ancak 4 numaral? entübasyon tüpü ile hasta entübe edilebildi. H?r?lt?l? solunumu geli?ti?i s?rada monitörden kalp at?mlar?n?n da 45at?m/dakikalara dü?mesi ve tansiyon arteriyal de?erinin 80/40mmHg ölçülmesi üzerine e? zamanl? olarak hastaya 0.3 mgr ciltalt? adrenalin, 45.5mg intravenöz (?V) pheniramine hydrogen maleate ve 80 mgr ?V. prednizolon uyguland?. K?sa sürede kalp at?m? ve solunumu düzelmeye ba?layan hasta resüsitasyon odas?nda takibe al?nd?. Takibinin alt?nc? saatinde extübasyonu yap?lan hasta 24 saatlik izlemin ard?ndan taburcu edildi.

Tart??ma

Ne ya?, kilo, cinsiyet ne de co?rafiko?ullar anaflaksi için risk faktörleri de?ildir. Ayr?ca ço?u çal??ma göstermi?tir ki ilaç alerjileri için atopik olmak veya olmamakta çok büyük bir risk faktörü de?ildir. Yaln?zca duyarl? bir antijenin olmas? ve vücudun buna bir reaksiyon vermesi anaflaksi için yeterli say?l?r (4). Anaflaktik olaylar en s?k parenteral uygulamalarla ortaya ç?kmakla birlikte duyarl? ki?ilerde a??zdan al?nan ilaçlar ve yiyeceklerle de ortaya ç?kabilir (5).

Ço?u acil servislerde oldu?u gibi bizim acil servisimizde de hipertansiyonun k?sa süreli dü?ürülmesi ve kontrol alt?na al?nmas? için en s?k kullan?lan ilaçlar ACE inhibitörleridir. S?kl?kla oral ve dil alt? yoldan uygulan?r. Güvenli ve h?zl? tansiyon dü?mesi sa?lar (2, 3).

Anjiyotensin dönü?türücü enzim inhibitörleri ile tedavi olan hastalar?n %0.1-0.2 sinde anjioödem geli?ebilir. Anjiyoödem dil, dudaklar gibi gastrointestinal sistemi (G?S) tutabildi?i gibi deri ve solunum sistemini de tutabilir. Solunum sistemi ve özellikle larenks tutulumu havayolu obstrüksiyonuna neden olabilir (6, 7). Bizim olgumuzda sistemik tutulum olmas?, özellikle kardiyak etkilerinde ön planda olmas? izole anjiyoödemden çok olay?n anaflaksiye uydu?unu göstermektedir.

Liew ve arkada?lar? Avustralya'da yapt?klar? yakla??k 9 y?ll?k bir incelemede toplam 112 hastan?n öldü?ünü tespit etmi?ler ve anaflaksi nedenleri aras?nda en s?k nedenin ilaçlara ba?l? oldu?unu saptam??lard?r. ?laçlara ba?l? anaflaksi olgular?n?n büyük bir ço?unlu?unun geç ya?larda oldu?unu da tespit etmi?lerdir. Çal??mada anaflaksiye neden olan ilaçlar aras?nda antihipertansifler isim olarak belirtilmese de, anaflaksiye neden olan ilaçlar?n %25 kadar? bilinmeyen ilaçlar olarak nitelendirilmi?tir (8). Olgumuz?n ileri ya?ta olmas? literatürle uyumludur. Olgu grup olarak ise bilinmeyen ilaçlar grubuna dahil edilebilir.

En s?k anaflaksi yapan ilaçlar aras?nda beta laktam antibiyotikler, asetilsalisilikasit, Trimetoprim-sulfometaksazol ve di?er baz? nonsteroidal anti-inflamatuar ilaçlar, lokal anestezikler ve vitaminler say?labilir (4, 5). Olgumuzda literatürde s?k rastlanmayan, bir ACE inhibitörü olan kaptopril verilmesi sonucu anaflaksi geli?mi?tir.

Asl?nda anaflaksinin tan?s? aile hikayesinin olmas? ve fizik muayene ile konur. Klinik olarak iki veya daha fazla organ sistemi tutulmaktad?r. Özellikle kardivasküler sistemde kollaps nedeniyle hipotansiyon ve solunum yollar? tutulumuyla hava yolu problemleri aç??a ç?kar (4, 9). Bizim olgumuzda öncelikle larenks ödemi nedeniyle hastan?n havayolu bütünlü?ü tehlikeye girmi?, ard?ndan kardiyak kollapsa ba?l? bradikardi ve hipotansiyon geli?mi?tir. Hastan?n kendisinde ve yak?n aile çevresinde anaflaksi veya alerjik durumlar?n bulunmamas? dü?ündürücüdür. Özellikle ilaç alerjilerinde s?kça rastlanan çapraz etkile?im hikayesi de hastam?zdan al?nan anamnezde yoktur.

Sonuç

Sonuç olarak özellikle acil servislere gelen hipertansif hastalar?n tedavisinde kullan?lan dil alt? ACE inhibitörlerinde oldu?u gibi her türlü ilaç uygulamas? esnas?nda ani ba?layan halsizlik, dilde-dudakta uyu?ma, terleme, solunum s?k?nt?s?, öksürük, bo?azda ka??nt? hissi gibi durumlarda anaflaksi akla getirilmeli h?zl? ve etkin tedavisine derhal ba?lanmal?d?r. Anaflaksi geli?en hastalarda uygulanmas? gereken tedavi çok h?zl? ve efektif olmal?d?r. Verilen ilaçlar adrenalin, antihistaminikler ve kortikosteroidlerdir. Kortikosteroidlerin etkisi erken ba?lamad???nda sona b?rak?labilir. Adrenalin verili? yolu ?V, cilt alt? veya intramusküler olabilir. Hastan?n solunum yolunu t?kayan larenks ödemi varsa erken entübasyon ?artt?r. Ancak bu ?ekilde hayatta kal?ma katk?da bulunmak mümkün olabilir.

Ç?kar Çat??mas?

Yazarlar herhangi bir ç?kar çat??mas?n?n olmad???n? bildirmi?lerdir.

References

Kaynaklar

1. Sad?k Demirsoy. Anaflaksi. Türkiye Klinikleri J Pediatr Sci 2005; 1: 1-12.

2. Black HR, Bakris GR, Eliot WJ. Hipertansiyon: epidemiyoloji, patofizyoloji, tan? ve tedavi. In: Fuster V, Alexander RW, O'Rourke RA, editors. The Heart. 1. Bask?. ?stanbul. AND Dan??manl?k; 2003. s. 1553-604.

3. Williams GH. Converting-enzyme inhibitors in the treatment of hypertension. N Engl J Med 1988; 319: 1517-25.

4. Koury SI, Herfel LU. Anaphylaxis and Acute Allergic Reactions. In: Tintinalli JE, Kelen GD, Stapczynski JS, editors. Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide, 5th Edition. New York: McGraw-Hill Company; 2000. p.242-7

5. Tecimer C. Anaflaksi. In: ?liçin G, Ünal S, Bibero?lu K, Akal?n S, Süleymanlar G editors. Temel ?ç Hastal?klar?. 1. Bask?. Ankara: Güne? Kitabevi;1996. s. 1859-62.

6. Assadi FK, Wang HE, Lawless S, McKay CP Hopp L, Fattori D. Angiotensin converting enzyme inhibitor-induced angioedema: a report of two cases. Pediatr Nephrol 1999; 13: 917-9.

7. Vleeming W, Van Amsterdam JGC, Stricker BH and de Wildt DJ. ACE Inhibitor-Induced Angioedema Incidence, Prevention and Management. Drug Saf 1998; 18: 171-88.

8. Liew WK, Williamson E, Tang ML. Anaphylaxis fatalities and admissions in Australia. J Allergy Clin Immunol. 2009 Feb; 123: 434-42.

9. Kemp SF, Lockey RF. Anaphylaxis: A review of causes and mechanisms. J Allergy Clin Immunol 2002; 110: 341-8.