Birinci Dünya Savaşı'nda Görsel Propaganda: İngiltere'nin Propaganda Afişlerinin Biçim ve İçerik Analizi

Abstract

Birinci Dünya Savaşi'nin çalkantili döneminde, İngiltere'nin propaganda afişleri, sadece bir savaşin deǧil, ayni zamanda görsel iletişimin tarihsel evriminin birer belgesidir. Birinci Dünya Savaşi, büyük bir çatişma olmasinin yani sira bir afiş savaşi veya propaganda mücadelesi olarak tarihe geçmiştir. Görsel propaganda, İngiltere'nin kendi halkini savaşa seferber etmek ve ayni zamanda düşmanlari etkilemek amaciyla başvurduǧu kritik bir strateji idi. Bu stratejiyle tasarimin gücünü kullanarak halklarin savaşa olan inançlarini ve katilimlari şekillendirilmiştir. Çalişmadaki görsel içerik analizi, dönem afişlerinin detaylarini titizlikle ele alarak, dönemin ruhunu yansitirken ayni zamanda grafik tasarimin siyasi tarih içindeki güçlü etkilerini gün yüzüne çikarmaktadir. Bu analiz, görsel propaganda yoluyla halkin nasil yönlendirildiǧi, söz konusu dönem insanlarinin savaşa olan yaklaşimi ve savaşin toplumsal dinamikler üzerindeki etkilerinin daha iyi anlaşilmasina yardimci olmaktadir.

Alternate abstract:

In the tumultuous era of the First World War, the propaganda posters of England serve not only as documents of a war but also as evidence of the historical evolution of visual communication. The First World War, in addition to being a major conflict, has gone down in history as a poster war or a propaganda battle. Visual propaganda was a critical strategy employed by England to mobilize its own people for the war effort and, simultaneously, to influence its adversaries. Using the power of design, this strategy shaped the beliefs and participation of the public in the war. The visual content analysis in this study meticulously examines the details of posters from the era, reflecting the spirit of the time while also highlighting the strong influence of graphic design in political history. This analysis contributes to a better understanding of how the public was guided through visual propaganda, the attitudes of the people of that era towards the war, and the effects of the war on societal dynamics.

Headnote

Öz

Birinci Dünya Savaşi'nin çalkantili döneminde, İngiltere'nin propaganda afişleri, sadece bir savaşin deǧil, ayni zamanda görsel iletişimin tarihsel evriminin birer belgesidir. Birinci Dünya Savaşi, büyük bir çatişma olmasinin yani sira bir afiş savaşi veya propaganda mücadelesi olarak tarihe geçmiştir. Görsel propaganda, İngiltere'nin kendi halkini savaşa seferber etmek ve ayni zamanda düşmanlari etkilemek amaciyla başvurduǧu kritik bir strateji idi. Bu stratejiyle tasarimin gücünü kullanarak halklarin savaşa olan inançlarini ve katilimlari şekillendirilmiştir. Çalişmadaki görsel içerik analizi, dönem afişlerinin detaylarini titizlikle ele alarak, dönemin ruhunu yansitirken ayni zamanda grafik tasarimin siyasi tarih içindeki güçlü etkilerini gün yüzüne çikarmaktadir. Bu analiz, görsel propaganda yoluyla halkin nasil yönlendirildiǧi, söz konusu dönem insanlarinin savaşa olan yaklaşimi ve savaşin toplumsal dinamikler üzerindeki etkilerinin daha iyi anlaşilmasina yardimci olmaktadir.

Anahtar Kelimeler: Görsel Propaganda, Grafik Tasarim, Birinci Dünya Savaşi, Afiş

Abstract

In the tumultuous era of the First World War, the propaganda posters of England serve not only as documents of a war but also as evidence of the historical evolution of visual communication. The First World War, in addition to being a major conflict, has gone down in history as a poster war or a propaganda battle. Visual propaganda was a critical strategy employed by England to mobilize its own people for the war effort and, simultaneously, to influence its adversaries. Using the power of design, this strategy shaped the beliefs and participation of the public in the war. The visual content analysis in this study meticulously examines the details of posters from the era, reflecting the spirit of the time while also highlighting the strong influence of graphic design in political history. This analysis contributes to a better understanding of how the public was guided through visual propaganda, the attitudes of the people of that era towards the war, and the effects of the war on societal dynamics.

Keywords: Visual Propaganda, Graphic Design, The First World War, Poster

Makale Türü: Araştirma Makalesi

Paper Type: Research Paper

1. Giriş

Görsel iletişimin gücü, siyasi tarihte büyük bir etkiye sahiptir. İletişim yöntemleri ve araçlarinin da toplamlarin düşüncelerini, duygularini ve inançlarini şekillendirme ve yönlendirme kapasitesi, tarih boyunca çeşitli dönemlerde farkli amaçlar için kullanilmiştir. Birinci Dünya Savaşi dönemi, görsel propaganda araçlarinin yoǧun bir şekilde kullanildiǧi bir dönem olarak öne çikmaktadir. Görsel propaganda, savaş dönemlerinde toplumlarin duyarliliǧini ve tutumlarini şekillendirmede etkili bir araç olarak kullanilmiştir. Görsel propaganda, görsel unsurlarin kullanilmasiyla bir mesaji ileten, izleyiciyi etkileyen ve yönlendiren bir iletişim stratejisi olarak tanimlanabilir. Bu tür propaganda araçlari, siyasi, kültürel ve toplumsal mesajlarin etkili bir şekilde iletilmesinde önemli rol oynamiştir. Birinci Dünya Savaşi sirasinda, İngiltere'nin propaganda afişleri, savaş çabalarini desteklemek ve halkin savaşa katilimini saǧlamak amaciyla etkili bir şekilde kullanilmiştir. Propaganda afişleri, sadece savaşin seyrini etkilemekle kalmamiş, ayni zamanda grafik tasarimin siyasi amaçlar ve hedef kitlelere etkili bir şekilde nasil ulaşilabileceǧi konusunda da önemli bir referans teşkil etmiştir. Bu baǧlamda, İngiltere'nin propaganda stratejilerini ve savaş döneminde kullandiǧi görsel propaganda araçlarini incelemek, siyasi tarihte grafik tasarim disiplininin önemini ortaya koymakla birlikte, propaganda afişleriyle görsel propagandanin Birinci Dünya Savaşindaki önemini vurgulamaktadir.

Birinci Dünya Savaşi, dünya tarihindeki en büyük çatişmalardan biridir. Siyasi, sosyal ve kültürel alanlarda büyük etkilere sahiptir. Yapilan literatür araştirmalari sonucu pek çok tarihçi ve uzman görüşün bu savaşi ayni zamanda bir "afiş savaşi" veya "propaganda mücadelesi" olarak deǧerlendirdiǧi saptanmiştir (Shover, 1975). Birinci Dünya Savaşi'nin bu özelliǧi, çalişmada bu dönemin seçilmesindeki ana sebebi oluşturmaktadir çünkü İngiltere savaş süresince görsel propaganda stratejilerini en etkili kullanan aktörlerden biri olmuştur. Bununla birlikte savaşin galip gelen tarafinda olmasi da uygulanan bu yöntemlerin önemini arttirmaktadir. Bu afişlerin içerdiǧi semboller, dil ve mesajlar, savaş sonrasi dönemde ulusal kimlik oluşturulmasi, tarih anlatisinin şekillendirilmesi ve uluslararasi ilişkilerdeki rolünü etkilemiştir. Bu çerçevede çalişmanin cevap aradiǧi temel sorular şu şekildedir: "İngiltere'nin Birinci Dünya Savaşi sirasinda kullandiǧi propaganda afişlerinde hangi semboller ve görsel dil öǧeleri vurgulanmiştir? İngiltere'nin Birinci Dünya Savaşi propaganda afişleri hangi duygusal ve psikolojik etkileri amaçlamiştir? Hangi mesajlar nasil bir görsellikle halkin savaşa katilimini ve savaşa olan inancini artirmak için kullanilmiştir? Bu sorular doǧrultusunda öncelikle "propaganda" kavraminin analizi yapilmiştir. Propagandanin tarihsel gelişimi, amaçlari ve farkli türleri incelenirken, görsel iletişimin bu kavram içindeki rolü mercek altina alinmiştir. Daha sonra "görsel propaganda" kavraminin çerçevesi çizilmiştir. Görsel propagandanin kapsami, türleri ve uygulanma yöntemi, çalişmada analiz edilen afişlere kavramsal bir referans olmuştur.

1.1. Araştirmanin Amaci ve Önemi

Bu çalişma, Birinci Dünya Savaşi döneminde İngiltere'nin görsel propaganda afişlerini inceleyerek, grafik tasarimin siyasi tarih üzerinde görsel propaganda araci olarak nasil kullanildiǧini analiz etmeyi amaçlayan bir araştirma sunmaktadir. Propaganda kavraminin analizi, görsel propaganda aracinin kullanimi ve Birinci Dünya Savaşi afişlerinin görsel analizi, çalişmanin temel unsurlari arasinda yer almaktadir. Bu analiz, görsel unsurlarin kullaniminin siyasi mesajlarin taşiyicisi olarak nasil işlev gördüǧünü aydinlatacak, bu konuda grafik tasarimin rolünü vurgulayacaktir. Çalişma, görsel propaganda afişlerinin semboller, renk, tipografi, kompozisyon vb. öǧelerini detayli bir şekilde inceleyerek, görsel propaganda afişleri üzerinden iletişimin gücünü göstermekte ve grafik tasarimin propaganda araci olarak kullanimina dikkat çekmeyi amaçlamaktadir.

Yapilan çalişma, Birinci Dünya Savaşi süresince İngiltere tarafindan kendi halkina yönelik yapilan görsel propaganda afişlerinin görsel içeriǧinde barindirdiǧi duygusal ve manipülatif mesajlarla hedef kitleyi yakalama amaci güden ve bu konuda kamuoyu oluşturmaya çalişan görsel propaganda afişlerinin bu baǧlamda afişlerde hangi söylemlerin kullanildiǧini açiklamasi bakimindan önemli görülmektedir. Çalişma, görsel propaganda alaninda farkli çalişmalar için kaynak olmasi bakimindan da önemli görülmektedir.

Propaganda afişlerinin tarihi önemi, o dönemin kültürel ve toplumsal dinamiklerine işik tutma ve propaganda tekniklerinin evrimini anlama konusunda büyük bir deǧere sahiptir. Afişler, savaşin toplum üzerindeki etkilerini yansitarak, insanlarin duygusal ve psikolojik olarak savaşa nasil hazirlandiǧini göstermekte olan önemli birer tarihi belgedirler. Bu afişler, savaşin toplum üzerindeki etkilerini anlamak, o dönemin propaganda stratejilerini deǧerlendirmek ve savaşin siyasi baǧlamini incelemek için zengin bir kaynak sunmaktadir.

1.2. Araştirmanin Sinirliklari

Araştirma Birinci Dünya savaşi dönemini kapsamaktadir. Savaş, 1914 yilinda Avusturya-Macaristan İmparatorluǧu'nun Sirbistan'a savaş ilan etmesiyle başlamiştir. Savaşin sona erdiǧi tarih ise 11 Kasim 1918'dir. Toplam süre yaklaşik 4 yil 3 ay sürmüştür. Çalişmada incelenen afişler, bu dönemde yayinlanmiş İngiltere görsel propaganda afişleriyle sinirlandirilmiştir. Birinci Dünya Savaşi, modern savaşin getirdiǧi özelliklerle, toplumun geniş kesimlerinin aktif bir şekilde savaşa katilmasini gerektiren bir çatişma olarak tarihe geçmiştir. Bu durum, propagandanin sadece askeri strateji deǧil, ayni zamanda sivil toplumu etkileme ve yönlendirme ihtiyacini doǧurmuştur. Birinci Dünya Savaşi, o döneme kadarki diǧer savaşlardan farkli olarak, sivil toplumun da savaşa katilimini gerektirmiş olan topyekÛn bir mücadeledir. Bu mücadelede İngiltere'nin kullandiǧi propaganda afişleri geniş bir yelpazede çeşitlenmiştir. İngiliz propaganda çabalari, savaşin farkli evrelerinde ve çeşitli hedef kitlelere yönelik olarak deǧişen bir dizi mesaj içermekteydi. Afişlerin çeşitli içerik ve temalardaki farkliliklari şu şekilde özetlenebilir: Savaşa katilimi teşvik etmek, finansai destek için propaganda (savaş çabalarini finanse etmek amaciyla savunma baǧişlari ve savaş tahvilleri gibi mali araçlara destek saǧlamak amaçli), düşman algisini şekillendirmek (halkin düşmanla ilgili negatif duygularini güçlendirmeye çalişilmasi), toplum birliǧi ve dayanişmayi vurgulamak (halkin birlik içinde ve savaşa karşi ortak bir duruş sergilemesinin teşvik edilmesi), sivil savunma ve pratik bilgiler (halkin savaş zamaninda nasil davranmasi gerektiǧini anlatan afişler; gizlilik ve tasarruf vb. konulari içeren afişler), savaş sonrasi hedefler (zaferin getireceǧi olasi faydalar ve ülkenin savaş sonrasi hedefleri). Bu yelpazede çeşitlenmiş olan propaganda afişleri içinden çalişmadaki afişler "hedef kitle ve slogan/dil kullanimina" göre seçilip analiz edilmiştir. Ortak hedef olarak da "toplum birliǧi, ulusal birlik ve dayanişmayi saǧlamak amaci güden afişler" seçilmiştir. Seçilen afişlerin hedef kitlesi genellikle genç erkekler ve erkeklerini savaşa göndermeye hazirlanan kadinlardir. Seçilmiş afişlerdeki slogan ve dil kullanimi "duygusal, tehditkâr, manipülatif" bir tonda hazirlanmiş örneklerdir. Bununla birlikte, bu dönemin propaganda afişlerinin seçilmesindeki diǧer bir etken, büyük ölçekli endüstriyel üretim ve baski teknolojisinin gelişimi ile propagandayi kitlelere hizli bir şekilde ulaştirma imkâninin bu afişler ile mümkün olmuş olmasidir.

2. Yöntem

Çalişmada nitel araştirma yöntemlerinden görsel içerik analizi yöntemi kullanilmiştir. Görsel yöntemler giderek daha önemli hale gelmiş olsa da metin ve sözlü söyleme dayali anlatisal yaklaşimlara kiyasla geleneksel olarak ikincil bir konumda bulunmaktadir. Günümüzde de internet ve elektronik iletişim "görsel"e duyarliliǧi önemli hale getirmiştir. Nitel araştirmacilar, görsel kültürü ve olgulari incelemek için görsel metodolojileri geliştirme konusunda ilerleme kaydetmişlerdir. Anlamin olasi belirsizliǧini ve görsel temsillerin çok anlamli niteliǧini kabul etmek, bu imgelerin çeşitli baǧlamlarda analiz edilmesinin yolunu açmiştir. Görsel materyallerin ve verilerin analizinin temel yöntemleri şunlardir: içerik analizi, semiyotik analiz, söylem analizi. Görsel verilerin içerik analizi yaklaşimi çoǧunlukla geçerli ve tekrarlanabilir bulgular üretmeye çalişan metodolojik süreçtir (Ong, 2020).

Araştirmada konu kapsaminda olan kaynaklar taranmiş ve çalişma desteklenmiştir. Araştirmanin sinirliklarinda belirtilen döneme ait İngiltere tarafindan görsel propaganda amaçli kullanilan afişlerden seçilmiş olanlarin görsel ve içerik analizi yapilmiş, afişler biçim ve içerikyönünden incelenmiş, imgelerin teknik ve ifadesel yönleri, temsil teknikleri ve içerdikleri mesajlar ortaya konulmaya çalişilmiştir. Görsel analiz, görsel materyalin içeriǧi, yapisi, semboller, renkler, kompozisyon ve görsel unsurlari anlamak ve yorumlamak için kullanilan bir yöntem olarak görsel materyalin daha derinlemesine anlaşilmasina ve yorumlanmasina yardimci olmaktadir.

3. Kavramsal Çerçeve

3.1. Propaganda

Propaganda kavrami, önemli fikirleri, düşünceleri desteklemek veya yaymak anlaminda kullanilmakla birlikte; Latince kökeni baǧlaminda yaymak veya tohum ekmek gibi ifadeleri karşilamaktadir (Çetin, 2016). Propaganda kavrami, siyasal anlamda son halini 20. yüzyilin başlarinda almiştir. Özellikle Lenin ve Hitler gibi liderler, propaganda konusunda gerek akademik çalişmalara gerekse siyasal alana önemli referanslar olmuşlardir. Bununla birlikte propaganda kavrami, siyaset tarihi kadar da eski bir öznedir. Diplomasi, demokrasi, felsefe gibi olgularin referans noktasi olan Antik Yunan'da farkli görüşler ve bu görüşlerin sunumu propagandanin tarihsel köklerini oluşturmaktadir (Atabek, 2003). Antik Yunan sitelerinde özellikle tiyatro, siyasal iletişimin en etkili propaganda araçlarindan biriydi (Ekinci, 2016). Propagandanin tarihsel evrimine bakildiǧinda antik dönemlerde kullanimi ile modern anlami arasinda farklar olduǧunu söylemek mümkündür. Antik dönemlerde daha çok halki kontrol altinda tutmak veya işleyişi muhafaza etmek amaciyla başvurulan bir yöntemdir. Modern yönetim biçimlerinin ortaya çikmasi ile birlikte halkin daha etkin şekilde karar alma süreçlerine katilimini önceleyen liberal düşüncenin yayginlik kazanmasi ile halkin rizasinin ve tepkisinin önemi artmiştir. Bu rizayi saǧlayabilmek veya kontrol edebilmek amaciyla da çeşitli propaganda yöntemleriyle insanliǧin karşisina çikilmiştir (Karakuş, 2021).

Propaganda kavrami literatürde farkli perspektiflerde anlam bulabilmektedir. İdealist görüşler, kitlelerin maruz kaldiǧi, kirli bir politik çikar unsuru olarak deǧerlendirirken reel politik eksen, gerekliliǧini vurgulamaktadir. Hiç kuşkusuz Nazi Almanya'si bu tartişmaya iyi bir örnektir. Adolf Hitler, 1925 yilinda yayimlanan "Kavgam" adli kitabinda, Alman halkini Yahudileri imha etmeye ikna etmek için kullanacaklari "Büyük Yalan" tekniǧini ve propaganda bakani Joseph Goebbels ile birlikte bu süreci nasil yöneteceklerini şöyle açiklamiştir: "Büyük yalanda her zaman belirli bir inandiricilik gücü vardir. Çünkü bir ulusun geniş kitleleri, duygusal doǧalarinin derin katmanlarinda her zaman bilinçli veya gönüllü olmaktan daha kolay yozlaşir" (Galt, 2020). Hitlerin iyi bir retoriǧe sahip, propaganda ustasi olduǧu bilinmektedir. Ancak hitlerin stratejilerinin asil mimari, dönemin propaganda bakani Joseph Goebbels'dir. Ona göre; "Yeterince büyük bir yalan söyler ve onu tekrar etmeye devam ederseniz, insanlar sonunda ona inanmaya başlayacaklardir" (Doob, 1950). Goebbels'in savaş döneminde uyguladiǧi algi yönetimi stratejilerine örnek verilecek olursa, Yahudilere karşi işlenen insanlik suçlarini ve sindirme politikalarini halka oldukça farkli bir şekilde aktarmayi başarmiştir. Örneǧin ölüm kamplarindaki binalarin 'mutlu bülbül' veya 'gül bahçesi' gibi pozitif çaǧrişimlar ile adlandirilmasi bu baǧlamda deǧerlendirilebilir. Bununla birlikte savaşin gidişatinin olumsuz olduǧu dönemlerde halkin desteǧini kaybetmemek adina gazete ve radyolarda, Alman bilim insanlarinin yeni silahlar geliştirdikleri gibi asilsiz haberler yayilmasi da bu dönemde kullanilmiş algi yönetimi stratejileridir (Bozkanat, 2021). Sonuç olarak propaganda, tarihin farkli dönemlerinde siyasi liderler, hükümetler, ideolojik hareketler ve diǧer güç odaklari tarafindan kullanilmiştir. Savaş dönemlerinde düşmani kötülemek ve kendi halkini savaşa ikna etmek için kullanilan propaganda, politikacilarin desteklenmesi veya muhaliflerin karalanmasi için siyasi alanlarda da etkili bir araç olmuştur.

Propaganda türleri niteliǧe göre kategorize edilebilmektedir. Örnek olarak, "beyaz propaganda" açik ve doǧrudan bir şekilde kaynaǧi belirtilerek yapilan propaganda çeşididir. Bu tür propaganda genellikle açikça desteklenen görüşleri, politikalari veya ideolojileri tanitmak için kullanilir. Kaynaklar genellikle açikça belirtilir ve bilgi doǧrulanabilir. "Kara propaganda" ise, gerçek kaynak gizlenerek ve çoǧu zaman düşman güçler veya muhalif gruplar adina yapilir. Bu propaganda çeşidi genellikle yalan, yaniltici bilgi veya iftiralar içerir. "Gri propaganda" ise gerçek kaynaǧi belirsiz veya karmaşik bir şekilde gizlenerekyapilan propagandadir. Gri propaganda doǧruluǧunun da yanlişliǧinin da ispati yapilamayan, bulanik propaganda türüdür (Avci, 2018). Bunlarla birlikte, uygulaniş biçimine göre de farkli propaganda türleri mevcuttur. Sözlü veya sözel propaganda bunlara örnektir. Bu yöntem, sözlü iletişim ve sözlü anlatim araciliǧiyla gerçekleştirilen propaganda türüdür (konuşma, miting, radyo yayinlari vb.). Sözlü propaganda, özellikle televizyon, sinema gibi görsel araçlarin henüz yayginlaşmadiǧi ve okuryazar oraninin düşük olduǧu dönemlerde büyük bir öneme sahipti. Bununla birlikte cemaatlerde veya dini mekânlarda verilen hutbeler, vaazlar bu anlamda iyi birer örnektir (Bedir, 2023). Matbaanin icadi ile birlikte yazili metinlerin üretim hizi artmiş ve maliyeti azalmiştir. Halkta artan okur-yazar oranlari ile birlikte yazili materyaller kitlelere hitap etmek ve fikirlerine yön vermek için iyi bir araç haline gelmiştir (Altun, 2022). Bu şekilde yazili araçlar bir propaganda yöntemi olarak kullanilmiştir. Yazili propaganda, yazili materyaller araciliǧiyla gerçekleştirilen bir propaganda türüdür. Görsel propaganda ise mevcut yöntemler içinde en yaygin kullanilanlarindan biridir. Genellikle yazili ve sözel yöntemler ile birlikte kullanilan ve tarih boyunca insanlarin görsel duyularina hitap etmeyi amaçlamiş bu propaganda türü, diǧer yöntemlerden daha büyük etkiye sahiptir.

3.2. Görsel Propaganda

Kamuoyunun görüşlerinin biçimlendirilmesinde görsel medyanin ikna etme ve inandirma araci olarak güçlü bir etkisi vardir (Avşar, 2022). Bu sebeple ulusal ya da uluslararasi meselelerde, görsel diplomasi ile basili medya (gazete, afiş vb.), radyo ve televizyonun siyasi iletişim araçlari olarak, hedef kitleye yönelik "propaganda, manipülasyon, etkileme" yapilabilmektedir (Ertekin, 2012). Görsel imgeler uzun zamandir propagandanin önemli bir bileşeni olmuştur. Roma'daki imparatorlarin resimleriyle süslenmiş eski madeni paralardan, Dünya Savaşlari sirasindaki siyasi posterlerden, İŞİD'in infaz videolarina kadar görsel araçlar, saygi ve güç duygusu yaratmak için kullanilmiştir. Görsel imgeleme, ikna için gerekli duygularin ortaya çikmasina yardimci olarak istenen etkileri en üst düzeye çikarmaya yardimci olmaktadir (Seo ve Ebrahim, 2016). Görsel propaganda, görsel araçlar kullanilarak belirli bir mesaji iletmeyi veya belirli bir düşünceyi, politikayi veya ideolojiyi desteklemeyi amaçlayan bir propaganda türüdür. Bu tür propaganda, görsel sanatlar ve medya araçlari ile gerçekleştirilir ve genellikle hedef kitle üzerinde güçlü ve etkileyici bir izlenim birakmayi hedefler.

Görsel propaganda, tarih boyunca toplumlari etkilemek ve yönlendirmek için güçlü bir araç olarak kullanilmiştir. Görsel mesajlar, okuma bilmeyen kitleler dâhil olmak üzere herkes tarafindan anlaşilabilir ve hizli bir şekilde zihinlere yerleşebilmektedir (Filipovič ve Spaic, 2020). Bununla birlikte hizla gelişen teknoloji ve dijitalleşen dünya ile görseller güçlü bir manipülasyon araci ve bu yönü ile sözcüklerden çok daha etkili bir konumdadir (Hiebert, 2003). Görsel propaganda, insanlarin bilinçaltina hitap ederek duygusal tepkiler ve baǧlilik yaratabilir. İnsanlarin zihinlerinde belirli bir düşünceyi veya politikayi benimsemelerine yardimci olabilir. Ayni zamanda toplumun belirli bir konuda farkindaliǧini artirabilir ve insanlarin davranişlarini etkilemeye çalişabilir. Görsel propaganda, afişler, posterler, resimler, fotoǧraflar, karikatürler, grafikler, video klipler, filmler, animasyonlar ve diǧer görsel içerikler araciliǧiyla yapilabilir. Bu görsel içerikler, belirli semboller, renkler, şekiller ve sloganlar kullanarak belirli bir mesaji veya duyguyu iletmeye çalişir. Günümüzde dijital medyanin yayginlaşmasiyla görsel propaganda daha da etkili bir hale gelmiştir. Sosyal medya platformlari, video içerikleri ve diǧer görsel unsurlar, geniş kitlelere hizli bir şekilde ulaşma ve etkileme imkâni sunar. Bu nedenle, görsel propaganda günümüzde diǧer propaganda yöntemlerinden daha etkili olabilmektedir. Ancak etik ve doǧru bilgi kullanimi görsel propaganda süreçlerinde önemli bir rol oynamalidir, aksi takdirde yaniltici ve manipülatif bir araç haline gelebilir.

3.3. Grafik Tasarimin Görsel Propagandadaki Rolü Nedir?

Propaganda, genellikle politik, ideolojik veya ticari amaçlarla kullanilan manipülatif iletişim yöntemlerinden biridir. Görsel propaganda da insanlarin algilarini yönlendirmek ve toplumda belirli bir deǧişimi veya eylemi teşvik etmek için etkili bir araçtir. Grafik tasarim, propaganda mesajlarini etkili bir şekilde iletebilmek için görsel unsurlarin düzenlenmesi ve kullanilmasi sürecini içerir. Grafik tasarim araciliǧiyla görsel propaganda yapilirken hedef kitle ile güçlü bir iletişim saǧlamak öncelikli hedeftir. Bu etkili ve güçlü iletişimin saǧlanmasi için aşaǧidaki adimlar uygulanmaktadir:

Hedef Kitle Belirleme ve Hedef Kitlenin Dilini Kullanma: Propaganda mesajinin hangi kitleye ulaştirilacaǧini belirlemek ilk adimdir. Hedef kitlenin yaş, cinsiyet, kültürel geçmiş vb. faktörleri göz önünde bulundurularak propaganda mesaji hedef kitlenin ilgi ve ihtiyaçlarina uygun hale getirilebilir. Böylece, propaganda mesajlari daha etkili ve inandirici hale gelmektedir. Böylece tasarim ve mesajin kitleye uygun şekilde oluşturulmasi saǧlanir. Görsel iletişim tasarimlari hazirlanirken kültürü ve iletişimi anlamak önemli bir aşamadir. Tasarimci, görsel iletişim tasarimi ürününde kullanicilarinin yerleşim koşullarina ve hedef kitleye uyarlanmiş kültürel deǧerleri ve normlari barindiracak doǧru ve ölçülebilir bir tasarim konseptine sahip olmalidir (Yudhanto vd., 2023).

Dikkat Çekme, Net ve Basit İletişim Kurma: Bazen en iyi propaganda, gerçekleri en çiplak ve yalin şekliyle itiraf etmektir. Bu nedenle gerçekçilik tek başina etkili bir ikna yöntemi olabilmektedir (Rizvanoǧlu, 2001). Grafik tasarim, dikkat çekici ve etkileyici görseller kullanarak propaganda mesajlarini basit bir şekle bürünmüş halde hedef kitlenin ilgisini çekmesini saǧlar. Propaganda mesajlari, amaci ve istenen tepkiyi açik bir şekilde ifade etmek için tasarlanmaktadir. İlgi çekici tasarimlar, mesajin görsel olarak akilda kaliciliǧini artirip; güçlü renkler, etkileyici görüntüler ve yaratici kompozisyonlar, propaganda mesajinin hedef kitle tarafindan fark edilmesini saǧlamaktadir.

İdeolojiyi ve Deǧerleri Yayma ve Duygusal Baǧlanti Kurma: Sanat ve tasarim ürünleri sosyal ve siyasal sorunlarla alakali mesajlari duygular yoluyla iletmektedir. Sanat ürünü belirli bir mekân ve zaman kavrayişi ile mesajini aktardiǧinda bir ortaklik hissi, birleşme isteǧi yaratir. Siyaset temelde belirli bir deneyim alaninin şekillendirilmesidir ve bu deneyim alani kişilerle ortak hislere dönüştürüldüǧünde ideolojik bir anlam kazanmaktadir (Akgül, 2017). Grafik tasarim da bir ideolojiyi, politik görüşü veya toplumsal deǧeri destekleyen görseller oluşturarak propaganda yapmaktadir. Bu sayede izleyicilerin düşüncelerini ve inançlarini şekillendirebilmektedir. Bunu yaparken görsel unsurlar ile propaganda mesajinda duygusal bir tepki yaratarak izleyiciyle duygusal bir baǧ oluşturur. İnsanlarin duygusal tepkileri, bir mesajin kabulünü veya reddini etkileyebilmektedir. Hüzün, korku, gurur, sevinç gibi duygularin kullanilmasi, propaganda mesajinin daha etkili olmasina yardimci olabilmektedir.

Sembolizm ve İkonografi: Sembolizm ve ikonografi kullanimiyla propaganda mesajlari güçlendirilebilir. Tasarimda belirli sembol veya ikon kullanimi, hedef kitlenin belirli düşünceleri ve duygulari çaǧriştirmasina yardimci olabilmektedir. Kitle iletişim araçlari, oldukça farkli olan bir semboller sistemi ve kültürel algilar da dahil, bir kişinin bir konu veya soruna bakiş açisini etkileyebilmektedir. Bu nedenle görsel iletişim tasariminda kültür ve iletişim kritik bir öneme sahiptir; çünkü tasarim çalişmalari hedef kitlenin deǧerlerini, normlarini, dilini ve inançlarini barindirabilmelidir (Yudhanto vd., 2023).

Görsel iletişimde tasarim süreci, izleyicinin davranişini deǧiştirebilecek görsel mesajlari, bilgilendirmeyi ve tanitmayi ya da sosyal bir konu hakkinda farkindalik yaratmayi amaçlamaktadir (Yudhanto vd., 2023). Afişler bu noktada görsel propaganda açisindan iletişimde büyük öneme sahiptir. Görsel propaganda, mesajlarin hedef kitleye güçlü ve etkili bir şekilde iletilmesini amaçlar ve afişler, bu amaca hizmet eden etkili birer araçtir. Afişler gibi farkli türdeki görüntüler de (fotoǧraflar, karikatürler), diplomatik arenanin daha iyi incelenmiş diyalojik uygulamalarinin yani sira, kamuya hitap etmeleri yoluyla devletler arasi işlemlerde de kullanilabilmektedirler (Turchetti ve Adamson, 2023). Görsel propaganda, toplum içinde deǧişim yaratmak için etkili araçlardir. Afişler, insanlarin belleklerine, görsel hafizalarina derinlemesine etki eden güçlü araçlardir. İnsanlar sürekli olarak alici durumdadir ve bilinçaltlarinda durmaksizin görsel veriler taşir ve işlerler. Böylece grafik tasarimin tekrar etme ilkesiyle görsel mesajlarin insanlara empoze edilmesi propaganda çalişmalarinda kullanilmaktadir. 20. yüzyil başlarinda kitlesel olarak kullanimi yayginlaşan propaganda afişleri, siyasi parti ve ideolojik gruplarin sik sik kullanmiş olduǧu propaganda araçlaridir. Propaganda kampanyalarinin uygulandiǧi meydanlar, caddeler, toplu taşima araçlari gibi mekanlarda bu araçlara rastlamak mümkündür ve afişler "duvardaki silahlar" olarak nitelendirilmektedir (Güvenilir ve Şeker, 2018). Günümüzde de modern iletişim teknolojileri, özellikle sosyal medya, ortak eylemlerin başlatilmasi, yerel ya da küresel sosyal eylemlerin oluşturulmasi ve uygulanmasi için etkili bir kaynaǧa dönüşmüştür (Karabulut, 2021).

3.4. Birinci Dünya Savaşinda İngiltere ve Görsel Propaganda Stratejileri

Birinci Dünya Savaşi, sadece askeri güçlerin deǧil, ayni zamanda toplumlarin duygusal ve psikolojik yönden de savaştiǧi bir dönem olarak tarihte yer almaktadir. Bu savaşin tüm yikiciliǧi ve karmaşikliǧi içerisinde, görsel propaganda stratejileri, insanlari savaşa yönlendirmek, desteklemek ve duygusal tepkilerini manipüle etmek için etkili bir araç olarak kullanilmiştir. Bu baǧlamda, Birinci Dünya Savaşi'nin en etkili güçlerinden biri olan İngiltere'nin, savaş döneminde kullandiǧi görsel propaganda stratejilerinin rolü ve etkileri önem arz etmektedir.

Birinci Dünya Savaşi yirminci yüzyilin en yikici ve dönüştürücü olaylarindan biridir. 1914'te başlayan ve 1918'de sonlanan bu savaş, uluslararasi arenada büyük güçler arasindaki çatişmanin ve siyasi manevralarin sonucunda patlak vermiştir. Ancak sadece siyasi bir krizden ziyade, tarih boyunca yaşanmiş en kapsamli ve yikici savaşlardan biri olma özelliǧi taşimaktadir (Kuru, 2017). Birinci Dünya Savaşi, uluslararasi ilişkilerde yeni bir dönemin başlangicini işaret ederken, savaş sonrasi yapilan anlaşmalar ve toprak paylaşimlari da gelecek dönemlerdeki çatişmalarin tohumlarini atmiştir. Bununla birlikte savaşin sonuçlari, devrimlerin patlak verdiǧi, monarşilerin çöktüǧü ve yeni ulus-devletlerin doǧduǧu bir dönemin başlangicidir (Sezer, 2018). I. Dünya Savaşi, genellikle "tüm savaşlarin sonu" olarak hatirlanirken, ayni zamanda "afiş savaşi" olarak da adlandirilmiştir. Birinci Dünya Savaşinda yöneticiler, ideolojilerini ve çaǧrilarini iletmek amaciyla matbaacilara ve sanatçilara güvenmişlerdir. Baski teknolojisi güvenilir, ucuz ve savaş mesajlarini duyurmak için erişilebilir bir yöntemdi. Bu nedenle, savaşin ideolojisini halka benimsetmek için afişler ve görsel propaganda araçlari önemli bir rol oynamiştir. Bu süreçte sanatçilar halki, savaşi kendi kişisel taahhütleri olarak benimsemeye çaǧiran afişler yaratirken önemli bir rol üstlendiler (Shover, 1975). Görsel propaganda baǧlaminda Birinci Dünya Savaşi, sözlerin mermi, kitle iletişim araçlarinin silah olarak görüldüǧü bir mücadele olmuştur (Çaki, 2018). Aǧustos 1914'te savaşin patlak vermesiyle Almanlar, savaş nedenlerini açiklamak ve müttefiklerin amaçlarini kötülemek amaciyla posterler, broşürler ve afişler kullanarak propaganda faaliyetlerine başladilar. Buna karşilik İngiliz hükümeti de karşi propaganda faaliyetlerine başladi. Akabinde savaş süresince propaganda faaliyetlerini koordine edecek 'Wellington House' kuruldu (Sanders, 1975). Dişişleri Bakanliǧina baǧli olarak faaliyet gösteren bu büro, Birinci Dünya Savaşinda propagandanin deǧerini gösteren önemli bir referanstir.

Savaşin başindan beri İngiltere'nin ana propaganda hedefinin kendi halki olduǧu bilinmektedir. Nitekim kendi halkini savaşa ikna etmek, savaşin hakliliǧini, gerekliliǧini ve meşruluǧunu kanitlamak önem arz etmekteydi. Bunun için öncelikle medya kontrolü saǧlanmiştir; ki o dönemde medya unsurlari, gazeteler ve radyolar ile sinirli olduǧu için bu durum çok zor olmamiştir. Bu kontrolün amaci, kötü gidişatlari ve kötü haberleri insanlardan saklamak, halkin moralini ve desteǧini hep taze tutmakti. Bununla birlikte İngiliz propagandasinin Almanya kampanyasi ile kiyaslandiǧinda daha etkili olduǧunu söylemek mümkündür. İngilizler kendi halklarina yönelik propaganda yapmakla kalmayip müttefiklerine, tarafsizlara ve düşmanlara yönelik de stratejiler geliştirmişlerdir. Bu anlamda Lord Alfred Northcliffe figürü ön plana çikmaktadir. Şubat 1918'de, düşman ülkelerde propaganda direktörü görevini üstlenmesiyle İngiltere'nin Almanya'ya yönelik propaganda faaliyetleri ciddi bir ivme kazandi. Bu propaganda gereǧince, Alman hatlari üzerine, 1918 yilinin yaz ve sonbahar aylarinda, günde 100.000'den fazla broşür ve afiş atildiǧi bilinmektedir. Bu gibi propaganda faaliyetlerinin Almanya'nin geri çekilmesinde önemli rol oynadiǧina inanilmaktadir (Demm, 1993). İngilizler Birinci Dünya Savaşinda benzer yöntemleri OsmanlI'ya karşi da uygulamişlardir. Tarihin o zamana kadar gördüǧü en büyük ve kapsamli çikarma harekâti olarak bilinen Çanakkale Savaşinda, İngilizler, balonlar ve uçaklar ile Osmanii hatlarina propaganda afişleri ve broşürler atmişlardir. Bunlarin içeriǧinde; esir alinan Türk askerlerine iyi davranildiǧina, güzel yemekler ve sicak yataklar verildiǧine, yarali askerlerle ilgilenildiǧine ve İngilizlerin kucaklayici, misafirperver bir toplum olduǧuna dair bilgiler yer almaktaydi (Yilmaz, 2015). İngilizlerin yurt içinde kendi halklarina karşi uyguladiklari propaganda ile kiyaslandiǧinda, düşmanlara karşi uygulanan yöntemler, reaksiyona geçirmek amaciyla deǧil daha çok savaş şevkini kirmak, motivasyonunu düşürmek ve dikkat daǧitmak amaciyla yapiliyordu. Nitekim cephede üzüm hoşafi, kuru ekmek gibi ürünlerle beslenen askerlere, bahsi geçen temiz yatak, tedavi ve güzel yiyecekler vaat edilmesi savaşin psikolojik boyutunu gözler önüne sermektedir. Birinci Dünya Savaşinin propaganda veya afiş savaşi olarak deǧerlendirilmesi, mecazi anlaminin dişinda gerçekten uçaklardan bombalar yerine afişler ve broşürler atilmasi ile de ilişkilidir.

İngiltere'nin Birinci Dünya Savaşinda kullandiǧi propaganda stratejileri, görsel propaganda baǧlaminda önemli örnekler içermektedir. Özellikle ülke içinde yürütülen kampanyada geliştirilen yöntemler, görsel propaganda ve algi yönetimi açisindan önemli bir referans olarak kabul edilebilir. İngiltere özelinde, Birinci Dünya Savaşinda ülke içinde yürütülen kampanyanin kilit faktörlerinden biri, dönemin medya patronlari ile hükümetin iş birliǧidir. Dönemin medya patronlari, hükümetin savaş politikalarini destekleyen bir yayin çizgisine sahip olmuşlardir (Marquis, 1978). Bu iş birliǧi sayesinde medya, halkin savaşa olan tutumunu şekillendirmede önemli bir rol oynamiştir.

4. Bulgular

4.1. "Women Of Britain Say: Go!" (İngiltere'nin Kadınları Gidin Diyor!) Afişinin Biçim ve İçerik Olarak İncelenmesi

Şekil l'de "Women of Britain Say- Go!" başlikli afiş görülmektedir. Afişte iç mekândan dişarida hareket halinde olan askerlere doǧru bakan bir kadin ve yaninda kizi ve oǧlu çikarimini yapabileceǧimiz üç figür gözlemlenmektedir. Figürler birbirlerine kenetlenmiş halde dişari doǧru yol almakta olan askerlerin ardindan bakmaktadirlar. Kizin elinin annesinin göǧsünün üzerinde olmasi ve annesinin de kizinin elini tutuyor olarak tasvir edilmesiyle afişle izleyici arasinda duygusal bir baǧ kurulmaya çalişilmiştir. Afişte evin içinde tasvir edilmiş kadin ve çocuk figürleri o dönemde birlik olmuş tüm İngiltere kadinlarini ve ailelerini temsil etmektedir. Kadin ve çocuklar evde kaliyor, evin erkekleri ise ülke için olan görevlerini yerine getirmek için savaşa gitmektedirler. Ayrica anne figürünün parmaǧindaki yüzük detayi eşini savaşa göndermiş ve onu bekleyen bir kadin olmasinin da bir göstergesidir.

Afişin sol üst köşesinde büyük harflerle yazilmiş olan "Women of Britain Say - Go! (İngilere'nin kadinlari gidin diyor)" slogani görülmektedir. Women of Britain Say - Go! cümlesi, Birinci Dünya Savaşi sirasinda İngiltere'de popüler olarak kullanilmiş olan bir propaganda sloganidir. Bu slogan, kadinlari erkekleri savaşa katilmaya teşvik etmeye çaǧiran etkili bir mesaj olarak karşimiza çikmaktadir. 1. Dünya Savaşi sirasinda birçok erkek cepheye gitmiş ve sonucunda ülkenin işgücü ihtiyaci artmişti. Böylece savaşa gidemeyen kadinlar, vatanlarina destek verebilmek için fabrikalar, tarlalar ve farkli iş alanlarinda çalişmaya teşvik edilmişlerdir. "Women of Britain Say - Go!" slogani, kadinlarin erkeklerini savaşa göndermelerini saǧlamanin yani sira kadinlari da cesaretlendirmek ve onlari savaş çabasina katilmaya teşvik etmek için kullanilan propaganda araçlarindan biri olmuştur. Kompozisyonda figürlerin yerleşimi ile de slogan desteklenmiştir.

Kompozisyonun genelinde sicak renkler kullanildiǧi görülmektedir. Geniş bir alanda mavi renk hâkim görünmektedir. Renkler insanlar üzerinde ortak duygular uyandirmaktadir. Renkli bir yüzeye baktiǧimizda ilk olarak yalnizca fiziki etki ile karşilaşiriz ki bu kisa süreli bir olaydir. Açik renkler fiziki olarak çok etkileyicidirler ve buna ek olarak sicak renkler insanlar üzerinde daha da etkilidir. Mavi renk doǧada en sik karşimiza çikan renktir. Mavi, özgürlüǧü, huzuru, sakinliǧi ve sonsuzluǧu temsil eden dinlendirici bir renktir (Genç ve Uysal, 2015). Afişte renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkileri dikkate alindiǧinda mavi renk kullaniminin özgürlüǧü ve sonsuzluǧu imlediǧi ve savaşa katilip ülke için savaşmanin özgürlüǧün ilk adimi olduǧunu izleyiciye aktardiǧi söylenebilmektedir. Afiş yüzeyindeki diǧer sicak renklerle de kompozisyonda renk uyumu saǧlanmiştir.

Tipografik karakterler büyük puntolarla ve konturla desteklenmiş ve çaǧri ön plana alinmiştir. Özellikle "Go!" (Gidin!) kelimesinin diǧer tipografik karakterlerden çok daha büyük puntolarla ve alti çizili bir şekilde kullanimiyla slogandaki çaǧrinin etkisi artirilmiş ve vurgulanmiştir.

4.2. Britons Wants You. Join Your Country's Army! God Save The King (Britanyalilar Seni İstiyor. Ülkenin Ordusuna Katil! Tanri Krali Korusun) Afişinin Biçim ve İçerik Olarak İncelenmesi

Şekil 2'de tasarimin merkezinde işaret parmaǧiyla izleyici işaret eden ve onunla direkt olarak iletişime geçen bir asker figürü görülmektedir. Figürün üst kismina "Britons (Britanyalilar)" yazisi kirmizi ve bold olarak konumlandirilmiştir. Metnin devami figürün alt kisminda yatay olarak yer almaktadir. Afişte kullanilan figür Kitchener Kontu Feldmareşal Lord Kitchener'i betimlemektedir. Kitchener Kontu, tam adiyla Horatio Herbert Kitchener, Birinci Dünya Savaşi'nda önemli bir İngiliz askeri liderdir. Afişte Kitchener, askeri kiyafetlerinin içinde tasvir edilmiş, izleyiciyi işaret etmektedir. Figürün hemen altinda "Wants You" yazisi yerleştirilmiştir. Figürle izlenen metinle birlikte Lord Kitchener izleyiciyi işaret ederek onlari orduya katilmaya davet etmektedir. Bu kullanimla Britons "Lord Kitcehener Wants You (Britanyalilar, Lord Kitchener Seni İstiyor)" ifadesi bütünleşmektedir. Metin izleyiciye birinci aǧizdan aktarilmaktadir. Afişin üst kismina büyük puntoyla ve kirmizi olarak konumlandirilmiş "BRITONS" seslenişi, alta ayni renklerle yerleştirilmiş "JOIN YOUR COUNTRY'S ARMY!" ifadesiyle tamamlanmaktadir. "Britanyalilar: Ülkenin Ordusuna Katil!" slogani, Birinci Dünya Savaşi döneminde İngiltere'de kullanilan oldukça etkili bir propaganda mesajidir. Savaşin başladiǧi dönemde, İngiliz ordusu büyük bir askeri personel ihtiyaciyla karşi karşiyaydi ve daha fazla asker ihtiyaçlari bulunmaktaydi. Bu nedenle, hükümet, savaşa katilimi teşvik etmek ve asker ihtiyacini karşilamak için görsel propaganda kampanyalari düzenlemiştir (Watson ve Porter, 2010). "Ülkenin Ordusuna Katil!" slogani, her İngiliz erkeǧini orduya katilmaya çaǧiran etkili ve vatansever ayni zamanda da izleyiciye emreden güçlü bir mesajdir. Böylece, genç erkeklerin askere alinmasi hedeflenmiş, ayni zamanda da halkin savaşa olan desteǧinin artirilmasi amaçlanmiştir.

Metinler yatay bir düzende yer almakta ve soldan saǧa doǧru okunmaktadir. Bu düzen, metinleri kolayca takip etmeyi ve okuma akişini desteklemektedir. Metinlerde serifii ve serifsiz olmak üzere iki kullanim görülmektedir. "Wants YOU" ve "God Save the King" cümleleri serifii font tercih edilerek kullanilmiş ve bu kullanimla geleneksel ve resmi bir atmosfer oluşturulmuştur.

Tipografik yerleşimde figürün direkt olarak izleyiciye seslenmesine ek olarak (Kitchener Wants You) görüntüdeki metinler yukaridan aşaǧiya doǧru direkt okunduǧunda ikinci bir anlam da içermektedir: Britons Wants You (Britanya11Iar Seni İstiyor). Britons kelimesi üst tarafta tek başina kullanilmiş ancak cümlenin devaminin figürün saǧ altinda devam etmekte olduǧu görülmektedir (Britons Wants You). Üstte "Britons" (Britanyai i la r) kelimesi vurgulanarak öncelikle "Britanyalilar" a hitap edilmektedir. Afiş yukardan aşaǧiya doǧru izlenmeye devam edildiǧinde sloganin tamami okunmakta ve anlam tamamlanmaktadir: "Britanyalilar Seni İstiyor". Bu şekilde slogan görsel olarak ikiye bölünmüş ve iki anlam içermesi saǧlanmiştir. Britanyalilar vurgusuyla ulus birliǧi çaǧrişimi yapilmiş, cümlenin tamami okunduǧunda "Britanyalilar seni istiyor" ifadesiyle tüm Britanya milletinin sana ihtiyaci var mesaji verilmiştir. Tasarimda "Join Your Country's Army (Ülkenizin Ordusuna Katilin) emrinin peşine metnin son cümlesi olarak "God save the king" (Tanri krali korusun) ifadesi görülmektedir. "God Save The King" -kraliçe olmasi durumunda "Save The Queen"- ifadesi Birleşik Krallik (İngiltere) ile iIişkilendiriImektedir ve Kraliyet ailesine yapilan bir selami ifade etmektedir ve İngiltere milli marşinda kullanilan bir ifadedir. İngiltere millî marşi, 1745 yilinda krallik tarafindan taninmiş ilk millî marş olma özelliǧini taşimaktadir. 18. yy'dan günümüze birtakim deǧişiklikler geçirmiş olan marş günümüzde İngiltere millî marşi olarak kabul edilmektedir (Daǧdelen, 2022). Afişte milli marştan bir parçaya yer verilerek hem izleyicide ulus birliǧi duygusu uyandirilmaya çalişilmiş hem de tanrinin da dahil edildiǧi marşin ilahi içeriǧiyle dini ve milli duygulari harekete geçirerek izleyiciyi vatana ait olma duygusuyla bütünleştirip görevini yapmaya çaǧirmaktadir. Tanriya sesleniş şeklinde yazilmiş olan marşin temelde bir dua niteliǧinde olduǧu gözlemlenmektedir. Siklikla Kral temasina yer verilen marşta, tanri, vatan topraǧi, korunma arzusu temalari da işlenmektedir. Savaş betimlemesine yer vermeyen marşin; "God Save The King" ifadesiyle basit bir ilahiyi andiran bir yapiya sahip olduǧu görünmektedir (Daǧdelen, 2022). Afişte tanri-kral-imparatorluk üçgeninde imparatorluk ordu komutani emrederek, insanlarin aktarilan mesaji onaylamasi hedeflenmektedir (Özcan, 2021).

Afişte Kont Kitchener tasviri tüm Britanya ordusunu temsil etmektedir ve izleyicilerin orduya katilimini teşvik etmektedir. Figürün doǧrudan izleyiciye yönelttiǧi sert ve zorlayici bakişlari bunun bir çaǧridan öte bir zorunluluk ve emir olduǧu mesajini vermektedir. İzleyiciyi işaret eden ve onun doǧrudan orduya katilmasini isteyen bu adamin zorlayici görüntüsü, ikonik bir görüntü haline gelmiştir ve Kitchener'i Sam Amca ile deǧiştirip yeniden tasarlayan Amerika Birleşik Devletleri tarafindan savaşin ilerleyen döneminde ayni amaçla yeniden kullanilmiştir (Capozzola, 2008) (Şekil 3).

4.3. Wanted Smart Men for the Tank Corps (Tank Birliǧi İçin Akilli Adamlar Araniyor) Afişinin Biçim ve İçerik Olarak İncelenmesi

Şekil 4'teki afişte "Wanted Smart Men for the Tank Corps" başliǧindaki afiş görülmektedir. Afişte görüntüler neredeyse tüm afiş yüzeyini doldurmaktadir. Başlik ayri olarak üst alana kirmizi ve siyah renklerde konumlandirilmiştir. Metnin devami alt kisimda kirmizi bir zemin üzerine yerleştirilmiştir. Diǧer görüntülerin zemini beyaz olarak kullanilmiştir. "Wanted smart men for the corps (Tank birliǧi için akilli adamlar araniyor)" başliǧi ile çaǧrida bulunan afişte bir İngiliz piyadesi izleyiciye arkasi dönük bir şekilde sandalyede otururken tasvir edilmiştir. Önünde bir kara tahta bulunmaktadir ve tahtanin üzerinde mekanik bir çizim olduǧu gözlemlenmektedir. Piyadenin solunda bedeni tanktan oluşan ve başinda kep olan bir figür bulunmaktadir. Piyade bu sahnede yari mekanikyari insansi özelliklere sahip olan antropomorfik bir figür tarafindan eǧitiliyor iken tasvir edilmiştir. Figürün başindaki kep görseli figürün eǧitmen olduǧuna yönelik bir gösterge olarak kullanilmiştir. Bu figür afişteki sloganin devami izlendiǧinde alt tarafta "Hadi Profesör Tank Size Bir Meslek Öǧretsin" ifadesindeki Profesör Tank'tir.

Birinci Dünya Savaşi, önceki savaşlarla ortak özelliklere sahip olmakla birlikte, teknolojik gelişimlerin dikte ettiǧi farkliliklari içerir. Savaş süresince strateji ve silahlar önemliyken, sadece bunlar savaşin dönüşümü üzerinde yeterli olmamişlardir. Ana etkiyi tank-uçak-top üçlüsünün taktik, teknik ve stratejik kullaniminda yapilan ilk çalişmalar oluşturmuştur (Bingöl, 2014). Tanklar Birinci Dünya Savaşi sirasinda İngiliz ordusu tarafindan geliştirilmiştir. Zamanin Britanya Donanma Bakani Winston Churchill tarafindan desteklenmiş tank projesi kisa zamanda kabul görmüştür. 57 mm'lik 2 adet topu, 4 adet makineli tüfeǧi ve 8 mürettebati bulunan "Mark I" (Şekil 5) tankinin 1916'da üretimine başlanmiş ve Birinci Dünya Savaşi'nda kullanilmiştir (Erbaş ve Çetinkaya, 2022). Şekil 4'te görülen mizahi afişte, yari insan yari tank olan profesör tarafindan yeni mekanik bilgiler İngiliz askere öǧretilirken gösterilmiş; böylece bir yandan tank teknolojisi gelişirken bir yandan da genç, mekanik zekaya sahip erkeklerin yeni kurulan İngiliz Tank Kolordusu'na çekilmesi amaçlanmiştir. Afişteki Profesör Tank resimlemesinin üretilen Mark I tankiyla olan benzerliǧi de dikkat çekmektedir.

Afişte İngiliz piyade, profesörü dinlerken rahat tavriyla dikkat çekmektedir. Piyadenin elleri cebinde, rahat bir pozisyonda oturuyor olmasi, hem orduya katilarak ülkesi için yapmasi gereken fedakarliǧi yapmiş olduǧu için içi rahat hem de orduya katiliminin yani sira yeni savaş teknolojilerinin işleyişini, bakimini öǧreniyor olmanin rahatliǧi ve güvencesini izleyiciye dolayli olarak aktarmaktadir. Bu sirada tank biçimindeki eǧitmen figürün de yüzündeki emin ve gülümser ifadesinden görevini yerine getirirken ülkesine hizmet etmekteki memnuniyeti izlenmektedir.

4.4. The Empire Needs Men! (İmparatorluǧun Adamlara İhtiyaci Var!) Afişinin Biçim ve İçerik Olarak İncelenmesi

Şekil 6'da 'The Empire Needs Men!" (İmparatorluǧun adamlara ihtiyaci var!) başlikli afiş görülmektedir. Kompozisyonun merkezinde bir kaya parçasinin üzerinde yetişkin bir erkek aslan, çevresinde de dört genç aslan görülmektedir. Metinler figürlerin üst ve alt kisimlarina yerleştirilmiştir. Başlik metni üstte ayridir (The empire needs men!) ve metnin devami alt çeyrekte konumlandirilmiştir. Görsel ve tipografik elemanlar sari bir zemin üzerinde yerleştirilmiş ve siyah bir çerçeve içinde kullanilmiştir.

Kompozisyonun merkezindeki yetişkin aslan göstereni Birleşik Kralliǧi simgelemektedir. Yetişkin aslan ve saǧ ve sol arka tarafina yerleştirilmiş diǧer dört genç aslan Büyük Britanya İmparatorluǧu ve Common Wealth'i (Milletler Topluluǧu) simgelemektedir (Gibson, 2012). Üstteki sloganin devaminda "Deniz aşiri devletler. Hepsi çaǧriya yanit veriyor. Genç aslanlarin yardimiyla, yaşli aslan düşmanlarina meydan okuyor. Şimdi kaydolun." ifadesi yer almaktadir. "The empire needs men" afişi, İngiltere ile sömürgeleri arasinda bir "ebeveyn-çocuk ilişkisini" simgeleyen aslan görselleriyle (yetişkin aslan-yavru aslanlar) tasvir edilmiştir. Bu tasvirde İngiltere, "Eski Aslan" olarak betimlenirken; Avustralya, Kanada, Hindistan ve Yeni Zelanda gibi ülkeler "Genç Aslanlar" olarak gösterilmiştir. Genç aslanlar olarak vurgulanan ülkelerin isimleri bazi afişlerde açikça yer alirken, bazilarinda yalnizca "The Overseas States" olarak geçmektedir (Şekil 6). Afişin merkezindeki yetişkin aslan İngiltere, çevresindeki genç aslanlar da Avustralya, Kanada, Hindistan ve Yeni Zelanda'dir. Afiş, bu sömürgelerin savaş sirasinda İngiltere'ye yardim ve destek verdiǧini, genç aslanlarin ebeveyn aslanlarinin yaninda koruyucu bir rol üstlendiǧini ima etmektedir. Tasarimda, İngiltere ve sömürgeleri arasindaki birlik ve dayanişma vurgulanarak, Birinci Dünya Savaşi'nin zorluklariyla ortak bir çaba içinde mücadele ettikleri gösterilmektedir ve daha çok destek için çaǧrida bulunmaktadir.

Birinci Dünya Savaşi afişlerinde mesaj iletilirken genellikle hayvan sembolizmi kullanildiǧi görülmektedir. "Aslan" Birleşik Kralliǧin milli simgelerinden biridir ve İngiliz armasini desteklemektedir.

4.5. There Is Still A Place In The Line For, Will You Fill It? (Cephede Hala Bir Yer Var, Onu Dolduracak Misin?) Afişinin Biçim ve İçerik Olarak İncelenmesi

Şekil 7'de There Is Still A Place In The Line For, Will You Fill It? başlikli afiş görülmektedir. Tasarima bakildiǧinda öncelikle merkeze yerleştirilmiş bir dizi asker görülmektedir. Askerler nizami olarak siralanmiş, hepsi hazir ol pozisyonundadir ve bu sira uzayip gitmektedir. Askerlerin dizilmiş olduǧu sirada bir boşluk görülmektedir, bu alan bir kişilik bir alandir ve bu bir askerlik alana bir pankart yerleştirilmiştir. Bu boş sira figürü ve pankart, askerlik hizmetine olan ihtiyaci sembolize etmektedir. Afişin hedef kitlesi, askerlik hizmetine potansiyel olarak katilabilecek genç erkekler ve yetişkinlerdir. Afiş, bu kitlenin vatansever duygularini harekete geçirmeyi amaçlar. Boşluk, halkin katkisi olmadan tamamlanamayacak bir şey olarak gösterilmiştir.

Afişin ana metni olan "There is still a place in the line for, will you fill it? (Cephede hala bir yer var, onu dolduracak misin?)" ifadesi, askerlikte bir kişilik daha yer olduǧunu ve izleyicinin bu yeri doldurmasi gerektiǧini ifade etmektedir ve bu başlikla görsel ve metin arasindaki ilişki desteklenmiştir. Bu ifade, doǧrudan izleyiciye seslenen ve onunla iletişime geçen ve izleyiciye kendilerini vatanlarina hizmet etmeye davet eden etkili bir çaǧridir. "Will you fill it? (Boşluǧu dolduracak misin?)" ifadesi, doǧrudan izleyiciyi sorumluluk almaya ve boşluǧu doldurarak katki saǧlamaya teşvik etmektedir. Afiş bu kullanimiyla duygusal bir çaǧri yapmaktadir. Boşluǧun ve metnin tasarimi, izleyicinin üzerinde etki birakmayi amaçlamaktadir. İzleyicileri sorumluluk almaya ve ülkelerine hizmet etmeye teşvik ederken bir yandan da onlarin ulusal kimlikleri ve deǧerleriyle baǧ kurmasini saǧlamaktadir.

Afişteki renkler genellikle askeri renkler olan yeşil, kirmizi, kahverengi ve beyaz tonlari içermektedir. Bu renkler, vatanseverliǧi, ulusal birliǧi ve askeri baǧliliǧi sembolize etmektedir. Tasarimda yeni bir gönüllü tarafindan doldurulmasi gereken boşluktaki metinlerde beyaz zemin üzerinde kirmizi renk tercih edilmiştir böylece kirmizinin, cesareti ve kararliliǧi temsil gücünden faydalanilmiştir.

Tasarimdaki tipografik elemanlar incelendiǧinde, afişin başliǧinin büyük harflerle yazilmiş olduǧu ve görsel aǧirliǧi yüksek bir şekilde tasarlanmiş olduǧu görülmektedir. Başlik, yatay bir düzende yer alir ve sol üstten saǧ üste doǧru uzanmaktadir. Bu düzen, gözün metni kolayca takip etmesine olanak tanir ve metni çizgisel bir şekilde okumaya yönlendirir. Başlik, afişin merkezindeki askerlerin üstünde yer almakta ve dikkati hemen çekmektedir. Büyük harf kullanimiyla güçlü bir ifade ve vurgu saǧlanmiştir. Başlikta serifsiz font tercih edilmiştir. Bazi noktalarda font üzerinde deformasyon uygulanmiş ve dinamizm artirilmiştir. Serifsiz ve büyük harflerle metni okuyucuya net bir şekilde sunmaktadir ve mesajin gücünü ve ciddiyetini yansitmaktadir. "YOU (SEN)" kelimesi başliǧa oranla daha büyük puntoyla kullanilmiş ve hiyerarşik olarak ön plana alinmiş ve askerlerin pozisyonuna göre hizalanarak dinamizm oluşturulmuştur. İzleyiciyle olan etkileşimi artirmak ve dikkat çekmek için kirmizi renkle vurgulanmiş olduǧu görülmektedir. Askerlerin arasindaki boşlukta bulunan pankartin üzerindeki metinde "This space is reserved for a fit man (Bu boşluk fit bir adam için ayrildi)" ifadesi okunmaktadir. Beyaz zemin üzerindeki kirmizi kullanimiyla vurgu artirilmiştir.

Tasarimin en alt kismina yerleştirilen ve ifadenin devami olan "Will you fill it? (Boşluǧu dolduracak misin?)" metni çaǧriyi tamamlamaktadir. Diǧer tipografik elemanlardan farkli olarak italik ve dekoratif görünümüyle çaǧri daha duygusal ve sempatik olarak tamamlanmiştir. Kelimeler arasi boşluklar genellikle düzenli ve dengeli görülmektedir. Böylece, metnin okunabilirliǧini yüksek ve kelimeler ayri ayri algilanabilir durumdadir. Afişin tipografik tasarimi, başlik ve alt başliǧin boyutlari, font seçimi, renk kullanimi ve düzeni gibi öǧeler, izleyicinin mesaji hizla anlamasini ve dikkatini çekmesini saǧlamaktadir. Büyük ve belirgin başliklar, afişin ana mesajini vurgularken ve hedef kitleye etkili bir çaǧri yapmaktadir.

4.6. Daddy, What Did You Do In The Great War? (Baba, Büyük Savaş'ta Ne Yaptin?) Afişinin Biçim ve İçerik Olarak İncelenmesi

Şekil 8'de çocuklar ve babadan oluşan basit ve zarif bir kompozisyon görülmektedir. Kompozisyona bakildiǧinda mekânin bir evin oturma salonu olduǧu anlaşilmaktadir. Tasarimdaki baba figürü düşünceli bir şekilde koltukta otururken bakişlari izleyiciye dönüktür. Bir eli çenesini desteklemektedir ve düşünceli hali izlenmektedir. Bu sirada kiz çocuǧu babanin kucaǧinda oturmaktadir ve kucaǧinda tuttuǧu kitabin sayfasindan babasina bir şeyler göstermektedir. Çocuklardan diǧeri yerde babanin dizlerinin dibinde oynamaktadir. Çocuǧun önündeki oyuncaklarin asker piyonlari ve bir toptan oluştuǧu gözlenmektedir. Dikey olarak tasarlanmiş olan afişin alt sonunda yatay olarak "Daddy what did you do in the great war? (Babacim, büyük savaşta sen ne yaptin?)" başliǧi beyaz, italik bir kullanimla yer almaktadir. Afişteki göstergeler incelendiǧinde bu sahnenin savaş sonrasi bir an olduǧu anlaşilmaktadir. "Daddy what did YOU do in the great war?" ifadesinde soru yöneltilirken "YOU (SEN)" kelimesi büyük harfle ve alti çizili olarak kullanilmiştir. "SEN" kelimesi ayni zamanda "Sen ne yaptin, sen savaşta miydin, sen neredeydin, senin savaştaki rolün neydi, bizi korudun mu?" gibi alt metinleri içermektedir ve büyük harf ve alti çizili olarak kullanimiyla vurgu artirilmiştir. Babanin yüzündeki düşünceli ve endişeli, derin ifadeden savaşa katilmamiş olduǧu çikarimi yapilabilir. Baba, kizinin sorusu karşisinda cevapsiz kalmiş, üzgün ve düşünceli bakişlariyla yalnizca izleyiciye doǧru bakmaktadir. Babanin bu sirada korkaklik ve utanç duygusuyla yüzleştiǧi mesaji iletilmeye çalişilmiştir.

Savaş sirasinda, askere alinmayi teşvik etmek veya partnerlerini savaşa katilmaktan alikoymaya çalişan eşleri üzerinde sosyal baski yaratmak için önemli çabalar gösterilmiştir. Bunun için çeşitli görsel propaganda kampanyalari düzenlenmiş ve görev duygusu, vatanseverlik ve savaşa katilmayanlari utandirma temalari işlenmiştir. Şekil 8'deki afişte tasvir edilen ev içi atmosfer, erkeklere aile yaşamlarini koruyabilmeleri için savaşmalari gerektiǧi mesajini göndermektedir. Şekil 8 bu amaçlara yönelik tasarlanmiş bir görsel propaganda örneǧidir. Afişin amaci, izleyiciye toplumsal sorumluluk ve ulusal görev bilincini teşvik etmektir. Zamanin ötesinde bir afiş tasarlanmiş ve çocuklarin savaş sirasinda ne yaptin sorusu yöneltilen baba düşünceli ve endişeli bir ifadeyle gösterilmiştir. Bu kullanimla "eǧer savaşa katilmazsaniz vataniniza ve ailenize olan görevinizi yerine getirmemiş olacaksiniz ve ileride bundan utanç duyacaksiniz; çocuklarinizin gözünde birer süper kahraman olamayacaksiniz" mesaji aktarilmak istenmiştir. Afişin amaci askere ve dolayisiyla savaşa katilmayanlari dolayli olarak ülkeye olan sadakatsizlikleriyle suçlamaktir. Afişteki dolayli mesajlar ile izleyicilerin duygularini suçluluk hissi oluşturularak kontrol etmek ve savaş sirasinda halkin düşüncelerini ve davranişlarini etki altina almak amaçlanmiş, savaşa katilan erkeklerin gelecekteki hayatlarinda daha huzurlu olacaklari vaat edilmiştir. Ayrica afişteki baba figürü sakalsiz olarak gösterilmiş -sakal erkeklik ve güçle baǧdaştirilmiştir- böylece savaşa gitmeyen baba figürü erkeklik özelliklerinden arindirilmiş, savaşa katilmayan kadinlarla özdeşleştirilmiştir.

Afişteki renk kullaniminda canli renklerin tercih edildiǧi görülmektedir. Afişte zengin ve canli renk kullanimi öncelikle dikkati çekmek ve afişin hedef kitlesinin gözünden kaçmamasini saǧlamak ve duygusal olarak etkilemek amacina da hizmet etmektedir. Diǧer bir taraftan sicak renklerin kullanimi sahnedeki konforla baǧdaştirabilir. Renkler konfor, lüks, duygusal baǧlamda sicaklik, samimiyet ve mutlu ve sicak bir aile ortamini desteklemektedir. Altin ve kahverengi tonlar ise zenginliǧi sembolize etmektedir. Bu tonlar ile ailenin rahatliǧini ve baba figürünün itibari izleyiciye yansitilmiştir. Bu konforlu rutin ve lüks alaninin içindeki baba figürü, huzursuzluk ve pişmanlik duygulariyla harmanlanmiştir. Böylece babanin konfor alanindan çikmayarak savaşmayi tercih edip etmemesiyle ilgili izleyiciye bir bakiş açisi sunulmuştur. Baba figürünün kucaǧinda yer alan kiz çocuǧunun elbisesinde mavi renk kullanimi dikkat çekmektedir. Mavi renk saflik ve güven hissini ifade etmektedir. Böylece kiz çocuǧunun safliǧi ve güvende olma hissi yansitilmiştir. Böylece ortamdaki kiz çocuǧu üzerinden güvenliǧi saǧlanmasi gereken bütün çocuklarin genellemesi yapilmiş ve duygusal olarak vurgulanmiştir.

5.Sonuç

Birinci Dünya Savaşi, 20. yüzyilin başinda, dünya genelinde büyük yikim ve deǧişimlere yol açan bir çatişma olarak tarihe geçmiştir. Tarihin o zamana kadar gördüǧü en büyük savaş olma özelliǧi taşiyan bu mücadele pek çok açidan farkli sonuçlar doǧurmuş, Avrupa'daki büyük güçler arasindaki çatişmanin yani sira dünya genelindeki birçok ülkeyi etkilemiştir. Savaş, yoǧun siper savaşlari, yeni silah teknolojileri ve büyük insan kayiplari ile bilinmektedir. Bununla birlikte Birinci Dünya savaşi yoǧun propaganda mücadelelerinin yaşandiǧi bir dönem olarak da bilinmektedir.

Bu çalişmanin odaklandiǧi alan olan propaganda, Birinci Dünya Savaşi sirasinda yeni bir boyut kazanmiştir. Görsel propaganda, savaşin ilerleyen dönemlerinde iletişim alaninda büyük bir rol oynamiştir. İngiltere gibi büyük devletler, savaşin başlangicinda ve sonunda görsel propaganda araçlarina başvurarak halklarini motive etme ve savaşa katilimi artirma ihtiyaci hissetmişlerdir. İngiltere acilen orduya katilmak ve savaşmak için gönüllülere ihtiyaç duymuş ve televizyon henüz icat edilmemişti; böylece hükümetin halka ulaşmasinda en kolay ve etkili yol, halka açik yerlerde duvarlara yapiştirilan afişler olmuş ve afişler, duvardaki "silahlar" haline gelmiştir. Bu baǧlamda Birinci Dünya Savaşi, propaganda alaninda bir dönüm noktasi olarak kabul edilmektedir. Savaşin başlangicinda ve ilerleyen dönemlerinde kullanilan görsel propaganda afişleri etkili birer araç haline gelmiştir. Görsel propaganda, sembollerin, renklerin ve tasarimin gücünü kullanarak halklarin savaşa olan inançlarini ve katilimlarini şekillendirmiştir. Afişlerin kitleleri yönlendirme, onlari duygusal olarak etkileme ve harekete geçirme gücü bir propaganda araci olmuştur. Afişlerin izleyicisiyle basit iletişim kurma, görsel olarak etkileme, kullanildiǧi topluma özgü semboller kullanarak duygusal baǧ kurma ve böylece harekete geçirme gibi güçlü özellikleri vardir. Afişler, güçlü görsel öǧeler kullanarak insanlarin dikkatini çekebilir, renkler, semboller, resimler ve grafiklerle duygusal tepkileri tetikleyebilir ve mesajin izleyici tarafindan hizla anlaşilmasina yardimci olabilmektedir. Karmaşikliǧi minimuma indirgemek amaciyla mesajlar basit ve öz bir şekilde iletilir. Propaganda afişleri, insanlarin duygusal tepkilerini hedefleyerek duygusal imgeler ve mesajlar barindirarak insanlarin afişte sunulan fikirlere daha fazla baǧlanmalarini ve harekete geçmelerini saǧlayabilmektedirler. Bu afişlerde vatanseverlik, korku, özgürlük veya güvende hissetme gibi duygusal temalar sikça kullanilmaktadir.

Çalişmada analiz edilen 1. Dünya Savaşi propaganda afişlerinde, İngiltere'nin savaş döneminde toplumunu etkilemek ve onlari yönlendirmek için afişleri güçlü bir araç olarak kullandiǧi gözlemlenmiştir. İncelenen afişlerin çoǧunun ihtiyaç duyulan savaşacak erkek profiline yönelik olduǧu gözlemlenmekle birlikte bazi afişlerin de kocalarini, oǧullarini, kardeşlerini savaşa göndermek üzere cesaretlendirilmeleri amaciyla kadinlara yönelik olduǧu görülmüştür. Her propaganda afişinin ortak özelliǧi ise belli bir eyleme geçirmek için izleyicisini etkilemek üzerine inşa edilmiş olduǧudur: Savaşa katilmak. Afişler görsel düzenlemeleri ve sloganlari ile toplumsal normlari ve deǧerleri vurgulayarak vatanseverliǧi ve ulusal birliǧi teşvik etmektedir. Özellikle genç erkekleri savaşa çaǧirmaya ve ülkeleri için hizmet etmeye yönelik propaganda afişleri kullanilmiş ve savaş, afişlerdeki sembollerle ve yazili ifadelerle ahlaki bir temele dayandirilmiştir. Propaganda afişlerinin etkili olabilmesi için genellikle kullanildiklari topluma özgü kültürel semboller, imgeler ve dil kullanilmaktadir. Böylece propaganda mesajinin hedef kitlesiyle güçlü bir baǧ kurmasina ve kitlesine etkili bir şekilde iletilmesine yardimci olmaktadir. Örneǧin toplumun bayraǧi ya da milli renklerini içeren afiş tasarimlari, milli kahramanlar ya da liderlerin yer verildiǧi afişler toplumsal aidiyet duygularina hitap etmektedir. İncelenen afişlerde bu kullanima benzer uygulamalar görülmüştür. "Britons: Join Your Country's Army! afişinde önemli bir İngiliz askeri lider olan Lord Kitchener kullanilmiş ve milli liderin çaǧrisi üzerinden insanlari birlik ve liderlikle ilişkilendirmek amaçlanmiştir. "The Empire Needs Men!" afişindeki hayvan sembolizmiyle afişlerdeki ulusal ikon kullanimi görülmektedir. Ülkelerin belirli sembolleri veya ikonlari varsa bunlar afişlerde kullanilarak milli duygulara hitap gücünden faydalanilmaktadir. Aslan figürünün Birleşik Kralliǧin milli simgelerinden biri olmasi ve İngiliz armasinda yer almasi nedeniyle propaganda afişlerinde yerini bulmuş olduǧu görülmektedir. Böylece vatanseverlik ve ulusal birlik duygularina hitap edilmiştir.

İncelenen afişlerdeki renk kullaniminda aǧirlikli olarak sicak renklerin kullanildiǧi ve özellikle tipografik elemanlarda kirmizi rengin tercih edilmiş olduǧu gözlemlenmiştir. Grafik tasarim uygulamalarinda renk, etkili bir görsel iletişim unsuru olarak deǧerlendirilmektedir. Renkler, yönlendirme, uyari, kodlama gibi birçok işlev yüklenmektedirler ve dikkat çekme, duygulari etkileme, bir sembole farkli deǧer ya da anlam yükleme açisindan önemlidirler (Kinik ve Öztürk, 2017). İncelenen afişlerde kirmizi rengin şiddeti, aksiyon hissi ve ani eyleme geçirme özelliǧinden faydalanildiǧi görülmüştür.

İncelenen afişlerdeki illüstrasyonlarin genel olarak karmaşikliktan ve kargaşadan uzak olduǧu ve mesajin özünü kolayca izleyiciye iletmek amaciyla tasarlanmiş olduklari gözlemlenmiştir. Dönemin özellikleri göz önüne alindiǧinda propaganda afişlerinde fotoǧraf kullaniminin henüz yer bulmadiǧi görülmektedir.

İncelenen propaganda afişlerinde kullanilan dilin, hedef kitlenin anlayacaǧi bazen emredici ve genellikle duygusal bir tepki uyandiracak şekilde seçilmiş olduǧu görülmektedir. Örneǧin "Britons: Join Your Country's Army!" afişinde kullanilan sloganda "God Save The King" ifadesinin kraliyet ailesi ve milli marşla olan ilişkisinden yola çikilarak toplumun milli duygularina seslenildiǧi gözlemlenmiştir.

Bu çalişmada İngiltere'nin Birinci Dünya Savaşi propaganda afişlerinin analizi ile grafik tasarimin siyasi tarihteki etkisine dikkat çekilmiştir. İngiltere'nin savaş dönemi görsel propaganda afişlerinin analizi, sadece tarihi bir dönemi deǧil, ayni zamanda siyasi iletişimin gücünün anlaşilmasina da katki saǧlayacaǧi düşünülmektedir. Propaganda afişlerinde, propagandanin uygulandiǧi topluma özgü kültürel semboller, renkler afişlerde kullanilmiştir böylece propagandanin nihai amaci neticesinde yerel kültür ve duygusal baǧlar kullanarak hedef kitlenin mesaji kabul ederek duygusal tepkilerini ve davranişlarini şekillendirmek amaçlanmiştir. Ayrica geçmişe yönelik yapilan afiş analizleri, söz konusu dönemin insanlarinin deǧerlerini ve tutumlarini ortaya koyabilir; çalişmadaki propaganda afişleri, Birinci Dünya Savaşi sirasinda İngiltere'deki bazi duygular hakkinda bize çikarim yapma şansi verebilmektedir. Ancak görsel propaganda afişleri yalnizca birer görsel mesaj kanali olarak bazi mesajlar iletmekle kalmayip, ayni zamanda hedefledikleri topluma duygusal ve psikolojik olarak sizarak ve onu etkileyerek toplumsal eyleme geçirme ve toplumda deǧişime yol açma yeteneklerini içermektedir. Bu araştirma gelecekteki çalişmalara, görsel propaganda ve siyasi iletişim alanlarina fayda saǧlamakla birlikte diǧer ülkelerin propaganda stratejileri ile karşilaştirmali araştirmalarin genişlemesine katkida bulunabileceǧi düşünülmektedir.

Araştirma ve Yayin Etiǧi Beyani

Bu çalişma bilimsel araştirma ve yayin etiǧi kurallarina uygun olarak hazirlanmiştir.

Yazarlarin Makaleye Olan Katkilari

Araştirmacilarin çalişmaya katkilari 1. yazar %70, 2. yazar %30 şeklindedir.

Çikar Beyani

Araştirmacilar arasinda çikar çatişmasi bulunmamaktadir.

References

Kaynaklar

Akçadaǧ, E. (2010, 31 Aralik). ABD'nin Kamu Diplomasisi Stratejisi : Akilli Güç... 07 2023 tarihinde kamudiplomasisi.org: http://www.kamudiplomasisi.org/pdf/abdkdstratejisi adresinden alindi.

Akdaǧ, Z. ve Ekici, S. (2017). Avrupa Birliǧinin Uluslararasi Politikada Etkili Olma Araci: Yumuşak Güç. Birey ve Toplum, 7(2), 33-64.

Akgül, R. F. (2017). Nazi Almanya' si Örneǧinde Propaganda Afişleri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (35), 1-22.

Altun, F. (2022). Geleneksel Medyadan Yeni Medyaya Propaganda: Süreklilik ve Deǧişim. Mevzu - Sosyal Bilimler Dergisi(7), 1-22. https://doi.org/10.5281/zenodo.6107051

Atabek, N. (2003). Propaganda Ve Toplumsal Kontrol. Journal of Selçuk Communication, 2(4), 4-12.

Avci, Ö. (2018). İletişim ve Propaganda. M. Karaca ve C. Çaki (Ed.), Propaganda Çeşitleri (s. 75-111). Eǧitim Yayinevi.

Avşar, A. (2022). Baǧimsizliǧinin İlk Döneminde Türkiye-Azerbaycan İlişkilerinde Kültürel Yakinlaşma Araci Olarak Görsel Medya. Social Science Development, 7(32), 90-110. http://dx.doi.org/10.31567/ssd.657

Aydoǧan, В. (2011), Rapor: Güç Kavrami ve Kamu Diplomasisi, Ekopolitik Uluslararasi İlişkiler Masasi, Rapor No. 11-02, 1-43

Bedir, В. K. (2023). Savaşta Propaganda: Harp Mecmuasi Örneǧi. KIrklareli Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Istranca Tarih Araştirmalari Dergisi, 1(1), 83-99.

Bingöl, O. (2014). Birinci Dünya Savaşi'nin Muharebenin Dönüşümündeki Rolü. Millî Güvenlik ve Askerî Bilimler Akademik Dergisi, 1-31.

Bozkanat, E. (2021). Algi Yönetimi Ve Propaganda: Nazi Almanyasi Üzerinden Bir Deǧerlendirme. Öneri Dergisi, 16(55), 74-94. https://doi.org/10.14783/maruoneri.822296

Capozzola, C. (2008). Uncle Sam wants you: World War I and the making of the modern American citizen. New York: Oxford University Press.

Collections, T. D. (1915). There is still a place in the line for you. Aǧustos 2023 tarihinde Temple University Libraries: https://digital.library.temple.edu/digital/collection/pl6002coll9/id/3897/ adresinden alindi

Constantinou, С. M. (2018). Visual Diplomacy: Reflections on Diplomatic Spectacle and Cinematic Thinking. The Hague Journal of Diplomacy, 13(4), 387-409. https://doi.org/10.1163/1871191X13030014

Çaki, C. (2018). Birinci Dünya Savaşi'nda Propaganda Amaçli Kullanilan Posterlerin Korku Çekiciliǧi Baǧlaminda İncelenmesi: Büyük Britanya Örneǧi. Atatürk İletişim Dergisi(15), 111-136. https://doi.org/10.32952/atauniiletisim.404361

Çetin, B. (2016). Propaganda Olgusu Ve Propagandanin Amerikanlaşmasi. Firat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(2), 239-266.

Daǧdelen, M. Ç. (2022). Ulus-Devletlerin Özet Metni Milli Marş Tezahürleri. Avrasya Uluslararasi Araştirmalar Dergisi, 10(30), 354-385. https://doi.org/10.33692/avrasyad.1085964

Demm, E. (1993). Propaganda and caricature in the First World War. ournal of Contemporary History, 28(1), 163-192. https://doi.org/10.1177/002200949302800109

Doob, L. W. (1950). Goebbels' Principles of Propaganda. Public Opinion Quarterly, 14(3), 419-442. https://doi.org/10.1086/266211

Ekinci, N. (2016). Antik Yunan'dan Roma'ya Retorikten Propagandaya. Manas Sosyal Araştirmalar Dergisi, 5(4), 149-174.

Erbaş, Z. ve Çetinkaya, S. G. (2022). Tank Kültürünün Türkiye'de Tezahürü (1932-1945). VakanüvisUluslararasi Tarih Araştirmalari Dergisi, 7(Özel Sayi), 1509-1548. https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1200665

Ertekin, В. А. (2012). Uluslararasi Sistemde Görsel-İşitsel Medyanin Kamu Diplomasisi Ve Kamuoyu Yaratmadaki Önemi: Trťnin Türkçe Dişinda Yayin Yapan Kanallari Üzerine Bir İnceleme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42), 323-354.

Filipovič, A. ve Spaic, İ. (2020). Propaganda in a function of a systemic instrumentalization of media for ultra-nationalist purposes. Law Theory & Prac, (37), 61-75. https://doi.org/10.5937/ptp2003061F

Galt, J. (2020, Aǧustos 23). Democrats Big Lie: Hateful Nazi-Style Propaganda (General Flynn Example). Haziran 4, 2023 tarihinde democratsbiglie.com: https://www.democratsbiglie.com/wpcontent/uploads/2020/08/2020_08_23-Democrats-Big-Lie-Gen-Flynn.pdf adresinden alindi

Genç, S. ve Uysal, H. (2015, Mayis). Renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkileri ve oyuncaklarda tercih edilen renklerin incelenmesi (Bildiri Sunumu). Uluslararasi Oyun ve Oyuncak Kongresi (s. 11411147). Erzurum.

Gibson, S. (2012). First World War posters at Te Papa. Tuhinga: Records of the Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa(23), 69-84.

Güvenilir, T. ve Şeker, Ç. (2018). II. Dünya Savaşi Propaganda Afişlerinde Kullanilan İmgelerin Göstergebilimsel Çözümlemesi "A.B.D. Örneǧi". Journal of Social And Humanities Sciences Research, 5(23), 1085-1101. https://doi.org/10.26450/jshsr.468

Halidov, İ. (2014). Rusya'nin Yumuşak Güç Araçlari. Avrasya İncelemeleri Dergisi, 3(1), 37-75.

Hiebert, R. E. (2003). Public relations and propaganda in framing the Iraq war: A preliminary review. Public Relations Review, 29(3), 243-255. https://doi.org/10.1016/S0363-8111(03)00047-X

Işik, M. ve Eşitti, Ş. (2015). I. Dünya Savaşi Propaganda Afişlerinde Kadin Temsillerinin Toplumsal Cinsiyet Baǧlaminda Göstergebilimsel İncelenmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70(3), 655 - 682. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002366

Karabulut, B. (2021). Sosyal Medya ve İletişim Alaninda Yaşanan Dönüşüm: Twitter Diplomasisi Örneǧi. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (10), 105-119.

Karakuş, M. (2021). Gelenekselden dijitale propaganda araçlarinin dönüşümü. Journal of Selçuk Communication, 14(1), 462-491. https://doi.org/10.18094/josc.776626

Kinik, M. ve Öztürk, M. S. (2017). Tipografik Tasarimda Rengin Okunurluǧa Etkisi Konusunda Öǧrenci Görüşlerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (37), 327-335.

Knauner, K. (2017, Nisan 6). I Want You: The Story Behind the Iconic Recruitment Poster. Eylül 2023 tarihinde Time: https://time.com/4725856/uncle-sam-poster-history/ adresinden alindi

Kuru, A. Ş. (2017). I. Dünya Savaşi'nin Sanat Diline Etkileri; Max Beckmann'in Die Hölle (Cehennem), Käthe Kollwitz'in Der Krieg (Savaş) Baski Dosyalari. Journal of Art History, 26(2), 395-421. https://doi.org/10.29135/std.315192

Marquis, A. G. (1978). Words as weapons: propaganda in Britain and Germany during the First World War. Journal of Contemporary History, 13(3), 467-498. https://doi.org/10.1177/002200947801300304

Museums, I. W. (2023). Britons. Join Your Country's Army! Aǧustos 2023 tarihinde Imperial War Museums: https://www.iwm.org.uk/collections/item/object/16577 adresinden alindi

Museums, I. W. (2023). The Empire Needs Men! Aǧustos 2023 tarihinde Imperial War Museums: https://www.iwm.org.uk/collections/item/object/37297 adresinden alindi

Museums, I. W. (2023). Wanted - Smart Men for the Tank Corps. Aǧustos 2023 tarihinde Imperial War Museums: https://www.iwm.org.uk/collections/item/object/16581 adresinden alindi

Ong, P. A. (2020). Visual Research Methods: Qualifying and Quantifying the Visual. Beijing international review of education, 35-53. https://doi.org/10.1163/25902539-00201004

Özcan, 0. (2021). Avustralya'nin Birinci Dünya Savaşi'na Katilmasinda Büyük Britanya Etkisi: Siyasi Elitler ve Savaş Posterleriyle Propaganda. Çanakkale Araştirmalari Türk Yilliǧi, 19(30), 173-198. https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.900150

Reinthaler, A. (2014, Haziran 20). I Want You-Propaganda during World Wari. Aǧustos 2023 tarihinde Bridgeman Images: https://blog.bridgemanimages.com/blog/i-want-you-propaganda-duringworld-war-i adresinden alindi

Rizvanoǧlu, К. (2001). Propaganda afişlerinin tarihsel gelişimi: başlangicindan 1968'e. Propaganda afişlerinin tarihsel gelişimi: başlangicindan 1968'e. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Açik Bilim, Sanat Arşivi.

Sanders, M. (1975). Wellington House and British Propaganda during the First World War 1. The Historical Journal, 18(1), 119-146. https://doi.org/10.1017/S0018246X00008700

Seo, H. ve Ebrahim, H. (2016). Visual propaganda on Facebook: A comparative analysis of Syrian conflicts. Media, War & Conflict, 9(3), 227-251. https://doi.org/10.1177/1750635216661648

Sezer, H. (2018). Yirmi Birinci Yüzyil Avrupa'sinin Demokratik Deǧerlerle Sinavi. Muhafazakar Düşünce Dergisi, 14(53), 149-163.

Shover, M. J. (1975). Roles and Images of Women in World War I Propaganda. Politics and Society, 469486. https://doi.org/10.1177/003232927500500404

Turchetti, S. ve Adamson, M. (2023). Power to the image! Science, technology and visual diplomacy. The British Journal for the History of Science, 135-146. https://doi.org/10.1017/S0007087423000146

Watson, A. ve Porter, P. (2010). Bereaved and aggrieved: combat motivation and the ideology of sacrifice in the First World War. Historical Research, 83(219), 146-164. https://doi.Org/10.llll/j.1468-2281.2008.00473.x

Wikipedia. (2012, Ocak 28). Daddy in the great war.jpg. Aǧustos 2023 tarihinde Wikipedia: https://en.rn.wikipedia.Org/wiki/File:Daddy_in_the_great_war.jpg adresinden alindi

Wikipedia. (2023, Temmuz 30). Mark I. Aǧustos 2023 tarihinde Wikipedia: https://tr.wikipedia.Org/wiki/Mark_l#/media/Dosya:British_Mark_l_male_tank_Somme_25_ September_1916.jpg adresinden alindi

Yilmaz, E. A. (2015). I. Dünya Savaşi Süresince İtilaf Devletleri Tarafindan Uygulanan Propaganda Yöntemler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi(35), 65-74.

Yudhanto, S. H., Risdianto, F., & Artanto, A. T. (2023). Cultural and Communication Approaches in the Design of Visual Communication Design Works. International Journal of Linguistics, Culture and Communication, 79-90. https://doi.org/10.61320/jolcc.vlil.79-90